عصر کرد - گروه سیاسی : با گذشت یک سال از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی، شاهد دو رویکرد از سوی مخالفان برجام در کشور هستیم. گروهی با اعلام «مرگ برجام»، مسیر طی شده در دولت روحانی را بی فایده و فاقد منافع اقتصادی برای مردم می دانند. این دسته، برجام را متوقف کننده صنعت هسته ای و ناکام کننده در رسیدن به اهداف مورد توافق ارزیابی می کنند.
در نظر این عده که ارگان دولت رئیسی یعنی روزنامه ایران از فعال ترین آنهاست ، ، «ظریف و روحانی متهم به عادی سازی روابط با امریکا هستند.» و برجام ابزاری برای اعمال قدرت به امریکا است نه کسب منافع برای مردم ایران، از این دیدگاه که برخی وزرای دولت سیزدهم پیشگام آن هستند، «برجام یزیدیان» نباید به نتیجه برسد. همان برجامی که ابراهیم رئیسی در انتخابات1400 به مردم وعده دارد چک آن را نقد کند.(ببینید)
در این صورتبندی تحلیلی، اگر حسن روحانی به دنبال احیای برجام برای کاهش فشارهای معیشتی به مردم و اثرگذاشتن نتایج آن بر زندگی مردم بود که با مانع ترامپ مواجه شد، حامیان دولت رئیسی برجام را ابزاری برای رسیدن به «حذف هرگونه اهرم فشار علیه ایران در آینده» و «رفع پایدار و با ثبات تحریم‌ها برای اطمینان‌بخشی به شرکای تجاری» می دانند.
موضوعی که باوجود تلاش دیپلمات های وزارت خارجه برای احیای برجام، برخی جریان های تندرو داخلی، با نگرشی سیاسی به برجام که آغاز آن بعد از انتخابات 1392 بوده، آن را تخطئه کرده و توافق هسته ای را به ابزار و بهانه ای برای حمله به رقیب سیاسی تبدیل و عیارسنجی آن با محک منافع ملی را تعمدا ، کنار گذاشته اند.
حال آنکه برجام سندی حقوقی است و هرگاه در دولت های قبلی هم، مسائل حقوقی مرتبط با منافع ملی، به ابزار اعمال فشار سیاسی تبدیل شده، معیشت مردم، اولین قربانی منازعات داخلی و خارجی شده است.
موضع عجیب اصولگرایان منتقدان برجام، با تمجید روا از «مقاومت مردم ایران در برابر امریکا »، مردم را بابت این ایستادگی ، شایسته قدردانی می دانند و به تعبیر اخیر رئیسی ، «مردم اعلام می‌کنند می‌توان با مقاومت تحریم را بی‌اثر کرد...باید به خواست مردم از مواضع جمهوری اسلامی عقب‌نشینی نکنیم»
کمترین تردیدی در مقاومت همیشگی ، جانانه و سرسختانه مردم علیه تحریم های ضدایرانی آمریکا وجود ندارد، اما سوال اینجاست نقش دولت روحانی به عنوان قوه مجریه عهده دار اداره کشور ، در تدوین و اجرایی کردن بسترهای داخلی مقاومت چیست ؟
اگر اکنون ، واقع بینانه و با افتخار از تحریم های ناکام ترامپ علیه ایران سخن می گویند، چگونه می توانند نقش کابینه روحانی را در سکانداری اجرایی این موفقیت انکار کنند؟ اگر هم واقعا ، اعتقاد به صعف دولت روحانی دارند، با چه منطقی، ادعای ناکام ماندن تحریم های آمریکا در دوران دولت ناکام دوازدهم را مطرح می کنند؟
دولت دوازدهم ، هرچند ، به دلیل فشارهای بی امان تحریمی ، نتوانست روند آغاز شده بهبود شاخص های اقتصادی و بهبود معیشت مردم در پسابرجام را ادامه دهد اما به سهم خود در مقاومت کارساز علیه تحریم های شدید ضدایرانی کاخ سفید و ممانعت از تسلیم شدن به باج خواهی های کاخ سفید ، موفق بوده است . مروری حتی گذار به تلاش های دولت روحانی بعد از سال1397 و خروج ترامپ از برجام برای حمایت از رشد تولید ملی، افتتاح پروژه های عمرانی و صنعتی و نفتی پرتعداد و بزرگ ، پنج شنبه های افتتاح ، تقویت زیرساخت های موردنیاز در کشور، خالی نماندن فروشگاه ها از مایحتاج مورد نیاز مردم ، و ... گویا همین واقعیت است.
انتقادها به نزول برخی شاخص ها در ماه های پایانی دولت دوازدهم نیز واقعیتی غیرقابل انکار اما انتساب آن به فقط عملکرد دولت ،آمیخته به بی انصافی یا غرض ورزی است زیرا معمولا اشاره نمی شود که چچچچچچنین نزولی ، تحت چه فشارهای تحریمی سنگینی ایجاد شد . اخیرا ، ابراهیم رئیسی، همزمان با تورم نقطه به نقطه 52درصدی ضمن دفاع از عملکرد دولت خود و موفق دانستن کارنامه کابینه ، علت افزایش قیمت کالاها را مرتبط با شرایط جهانی جنگ اوکراین و روسیه اعلام کرد، موضعی که ربیعی ، سخنگوی دولت روحانی ، هم صدا با کارشناسان و افکارعمومی در واکنش به آن نوشت :« امروز در خصوص ‎تورم مطالعه می‌کردم. دیدم بخشی از تبیین و توجیه گرانی‌ها به بحران روسیه و ‎اوکراین مرتبط شده است. قصد نفی ندارم اما چگونه است که جنگ میان کشورهای ثالث را توجیه معقولی برای گرانی‌ می‌دانند اما ‌تا همین دیروز شدیدترین جنگ اقتصادی علیه ما که تاریخ تاکنون به خود دیده را تبیین قابل قبولی نمی‌دانستند؟!».
چه کسی به ترامپ چراغ سبز نشان داد؟
روحانی که پیش تر تاکید کرده بود : «باید واقعیت ها را گفت تا تاریخ تحریف نشود »، اخیرا ، سکوت خود را شکست و گفت :«اینکه می‌گویند فشار خارجی مهم نیست، بلکه مدیریت داخلی اشکال دارد، حرف کاملا درستی است اما تفسیر وارونه می‌کنند. تصمیمات ما ایراداتی داشته که امروز گرفتار این مشکلات شدیم. اگر تصمیمات درستی در داخل می‌گرفتیم، از خارج نمی‌توانستند این‌چنین به ما فشار بیاورند. ما سال 1397 تحت فشار ترامپ قرار گرفتیم. ترامپ مشکلات فراوانی ایجاد کرد. اما چه کسی به ترامپ چراغ سبز نشان داد؟ چه کسانی باعث شدند که ترامپ به خودش جرات بدهد و به این نتیجه برسد که اگر فشار حداکثری به ما وارد کند، در همان سال 97 انقلاب ما سرنگون می‌شود. ترامپ که نمی‌خواست ما صرفا تحریم شویم. اطرافیان ترامپ به صراحت اعلام کردند مردم و مسئولان در 22 بهمن جشن پیروزی انقلاب را نخواهند دید. هدف آن‌ها سرنگونی نظام و انقلاب بود. همه برنامه‌ریزی‌ها بر این مبنا بود. توطئه بیرونی بود اما علامت داخلی هم دادند. اردیبهشت 97 حاصل دی 96 بود. پس مشکل از داخل است تا بیرون... در دولت دوم اگر ترامپ از برجام خارج نشده بود و روند ادامه داشت، ما علیرغم بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله و همه‌گیری کرونا، می‌توانستیم به رشد اقتصادی برسیم و تورم تک‌رقمی را ادامه می‌دادیم. اگر می‌گذاشتند در اسفند 99 به برجام برگردیم، دولت را در شرایط دیگری تحویل می‌دادیم».

بیشتر بخوانید : فعال سیاسی اصلاح‌طلب : برای شناسایی بانیان وضع موجود، ببینید چه کسانی چوب لای چرخ دولت روحانی گذاشتند و نگذاشتند برجام و FATF حل شود انتقادات هاشمی طبا از «تهدیدها» و «ادبیات زشت و تهمت ها» علیه روحانی / همان برجام را هم نمی توانند به کرسی بنشانند فعال سیاسی اصلاح طلب : رئیسی برای مذاکرات برجام چک سفید امضا داشت اما تحریم‌ها همچنان باقی ماند توافق بایدن - روحانی ، پشت سد مصلحت سنجی جناحی تندروها پس از استقرار بایدن در کاخ سفید نیز اقرار مقامات دولت جایگزین ترامپ به بی ثمر بودن ادامه تحریم ایران و اقرار به اشتباه بودن خروج آمریکا از برجام ، از سویی و ناهمسویی اروپا با سیاست های تدوم فشار از سوی دیگر موجب شد تا دوره فشرده ای از مذاکرات احیای برجام در دولت روحانی آغاز و به گام نهایی نزدیک شود ، اما نتیجه چه شد؟ آنگونه که بارها روحانی اعلام کرده ، توافق نهایی آماده امضا بود اما سنگ اندازی تندروهای داخلی و کسانی که تلاش می کردند ، نه امضای روحانی بلکه امضای رئیس جمهوری اصولگرا پای توافق احیای برجام بنشیند موجب شد تا فرصت ملی بازگشت به برجام فدای تنگ نظری های جناحی شود و پس از انتخابات ریاست جمهوری 1400 نیز تغییر برخی متغیرها ، توافق نهایی برای احیای برجام را به تاخیر انداخت و مردم تاوان این تاخیر را در قالب فشارهای معیشتی و جهش تورمی پرداختند.
دولت سیزدهم در مسیر احیای توافق برجام
ایستادگی مردم و دولت دوازدهم در برابر فشار حداکثری ترامپ، موضوعی است که همواره از سوی رسانه های منتقد برجام و در تداوم رقابت های انتخاباتی سال1392 فراموش و کم رنگ شده است. دولت روحانی اگرچه در برابر ترامپ در شرایط غیرقابل پیش بینی اقتصادی قرار گرفت اما برجام، سد حقوقی محکمی در برابر اهداف براندازانه امریکا شد.
مهمترین نشانه این موضوع را می توان در شکست های حقوقی امریکا در سازمان ملل و دادگاه های بین المللی و عدم تصویب حتی یک قطعنامه بعد از برجام علیه ایران، مشاهده کرد. موضوعی که هم اکنون به عنوان برگ برنده در اختیار دولت رئیسی برای رفع تحریم ها است.

ضرورت برجام و احیای برجام یعنی همان ضرورتی که همواره مورد تاکید روحانی بود و هست ، تاحدی بود که برخلاف پیش بینی ها ، دولت اصولگرای رئیسی نیز به آن ایبند ماند و باوجود اختلاف نظرها با آمریکا و طولانی شدن مذاکرات ، راه دیپلماسی را با جدیت پیمود و آخرین خبر از آماده شدن پیش نویس توافق نهایی و ارائه آن به تهران و واشنگتن جکایت دارد .
در این میان ، روحانی ، به دفعات تاکید کرده از توافق احیای برجام حمایت می کند و خود و دولتمردانش آمادگی انتقال تجارب برجامی به دولت رئیسی را دارند. در چنین فضایی ، باید امیدوار بود ، پرهیز از تخریب های ناروا و متکی به ادعاهای بی پایه ، از سوی تندروها کنار گذاشته شود تا با تقویت هم افزایی همه طیف های سیاسی ، امکان بهره وری ملی حداکثری از لغو احتمالی تحریم ها فراهم شود و علاوه بر تامین منافع ملی ، گره ای اساسی از مشکلات مردم ، باز و بتدریج از رنج فشار معیشتی و تورمی آنان کاسته شود.