بزرگنمايي:

کردانلاين- اما اين وسوسه برخي را نيز مجبور مي کند ريسک هاي بالايي را بپذيرند و وارد مسيرهايي شوند که آنچنان اطميناني به آن ندارند يکي از راه هاي زود به سود رسيدن که چند سالي ايرانيان را درگير خود کرده بود شبکه هاي هرمي بود که پس از مدتي غيرقانوني اعلام شد.
شبکه هايي که به نظر مي رسد اگر غيرقانوني هم اعلام نمي شد با توجه به ضرر و زياني که به بيشتر کساني که وارد آن مي شدند مي رسيد خود از چرخه خارج مي شد.
در اين شبکه ها تعداد زيادي متضرر مي شدند تا معدود افرادي در بالاي هرم به سودهاي زياد برسند امروز اما شيوه ديگري از وسوسه، دامنگير جامعه شده است که بازاريابي شبکه اي نام گرفته است و برخي از شرکت ها اين بار کالا را نيز وارد اين هرم کرده اند تا جنبه غيرقانوني بودن و غيرشرعي بودن را از آن بزدايند.
اين شرکت هاي البته وطني هنوز در ابتداي راه قرار دارند و کمي زمان نياز است تا عملکرد کلي آنها مشخص شود.
اين شرکت ها که بعضا کالاهاي خارجي را نيز در سبد آنها مي توان ديد مدعي هستند با بهره گرفتن از شيوه بازاريابي هرمي به افزايش فروش کالاي داخلي و در نتيجه اشتغالزايي کمک مي کنند.
اما برخي از اساتيد حوزه بازاريابي معتقدند با توجه به اينکه همان شيوه هرمي پايه کار قرار گرفته است داراي مشکلاتي است.
عضو هيات علمي دانشگاه کردستان و استاد بازاريابي گفت: محصولاتي که کيفيت پاييني دارند با قيمت هاي پايين خريداري شده و به قيمت هاي بالا فروخته مي شوند.
دکتر آرمان احمدي زاد افزود: در شرايط هرمي در شبکه توزيع، افرادي به صورت رايگان هم کار فروش و هم کار اطلاع رساني و بازاريابي را نيز انجام مي دهند.
وي اين شيوه را نوعي بهره کشي از افراد به نفع يک شرکت دانست و گفت: شرکت هيچ سرمايه اي براي اين فروش هزينه نمي کند.
احمدي زاد با بيان اينکه شرکت از اعتماد ديگران سواستفاده مي کند، افزود: هميشه به افراد توصيه مي کنند که به سراغ نزديکترين افراد بروند که در صورت شکست اين افراد نيز براي جبران سراغ افراد ديگري مي روند.
وي گفت: شرکت فشار اطلاع رساني، توزيع و همه فشارهايي که آن کسب و کار آن شرکت بايد خود متحمل شود را بر شانه هاي اين افراد تحميل مي کند که حتي بيمه و قرارداد هم ندارند.
وي با اشاره به اينکه يک بيستم پول خود را در ماه به فرد برمي گردانند و فرد حس مي کند در حال کسب سود است.
اين استاد دانشگاه کردستان افزود: اين سيستم ها هميشه در جايي مي پاشند و آن هم زماني است که بالاسري به سود زيادي مي رسد و کار را رها مي کند.
وي گفت: سيستم هاي هرمي از فرمول تصاعدي استفاده مي کنند براي مثال اگر جمعيت ايران 100 مليون نفر باشد در 170 سطح به 30 ميليون نفر مي رسد.
وي ادامه داد: بنابراين در سطح کمي به شدت تعداد زيادي درگير مي شوند و ديگر افراد کمي مي مانند و افراد در سطوح آخر متضرر خواهند شد.
احمدي زاد اظهار کرد: نشريه اکونوميست شبکه هاي هرمي را مورد بررسي قرار داده است و به اين نتيجه رسيده است که درآمد پنج درصد از افراد به اندازه درآمد کسب شده از يک کار معمولي بوده است.
وي تاکيد کرد: در واقع در سيستم بازاريابي شبکه اي بايد تعداد زيادي ضرر کنند تا برخي به سود برسند.
وي گفت: وزارت صنعت، معدن و تجارت گاها اعلام کرده است که برخي از اين شرکت ها پلمپ شده اند اما بايد در کل مجوزها بازنگري شود.
اين استاد دانشگاه با اشاره به اينکه برخي مي گويند اگر اين شيوه مشکل دارد چرا دولت به اين شرکت ها مجوز مي دهد، اظهار کرد: دولت براي فروش سيگار و غذاهاي آماده(فست فود) هم مجوز داده است و اين دليل منطقي نيست.
وي بيان کرد: کالاها در بازاريابي شبکه اي خريد و فروش نمي شود بلکه اين انسان ها و اعتماد آنها است که در اين سيستم خريد و فروش مي شود.
يک عضو ديگر هيات علمي دانشگاه کردستان نيز بيشتر آسيب هاي سيستم هاي بازاريابي شبکه اي را آسيب اجتماعي دانست.
رضا شافعي به دفاع هاي متعصبانه افراد از مجموعه هايي که در آن فعاليت مي کنند اشاره کرد و افزود: افراد زيادي در اين مجموعه احساس مي کنند بر سر آنها کلاه رفته است و اين موجب صدمه به سرمايه اجتماعي مي شود.
وي ادامه داد: به دليل فعاليت اين سيستم، واسطه هاي مختلفي از راننده، انباردار، کارگر و مغازه دار که در چرخه فروش طبيعي وجود دارند حذف مي شوند و اين کاهش اشتغالزايي است.
او گفت: اين تعداد افراد موفق در يک جا جمع نمي شوند، عده اي متضرر مي شوند تا ديگران موفق شوند.
وي افزود: اين شرکت ها از نيروي مجاني استفاده مي کنند عوارض و مالياتي نمي دهند و اگر مالياتي پرداخت شود توسط افرادي که در مجموعه فعاليت مي کنند پرداخت مي شود.
يک کارشناس اقتصادي نيز در گفت و گو با ايرنا گفت: در بازاري که شاهد انحصار چندجانبه هستيم از شيوه هايي که در بازار آزاد وجود دارد نمي توان استفاده کرد.
بهروز ابراهيم آبادي افزود: بايد بازرسي هاي قوي باشد و قوانين ما بروز شود تا با شرايط بازار دنيا هماهنگ باشد.
وي اظهار کرد: در سازمان صنعت، معدن و تجارت کردستان حدود 25 پرونده شکايت از شرکت هاي بازاريابي هرمي صورت گرفته است.
وي اما با چشم اندازي دورتر نگاه مثبتي به چنين شرکت هايي دارد و مي گويد: با تغيير شرايط اقتصاد کشور اين شرکت ها نيز مي توانند تا 20 سال آينده جاي خود را باز کنند.
يکي از افرادي که وارد اين شبکه ها شده است گفت: محصولي را به من دادند که مارک بر روي عطر و بسته متفاوت بود.
وي که نخواست نامش برده شود، افزود: هيچ نظارتي وجود ندارد که پلمپ و بسته بندي اين کالاها کجا انجام مي شود.
وي با بيان اينکه بسياري در منزل به انبار کالاها مي پردازند، ادامه داد: وقتي مکان مشخصي همچون فروشگاه وجود دارد اين نظارت بهتر و دقيق تر انجام مي شود.
در کتاب "رموز موفقيت در بازاريابي شبکه اي" که برخي از شرکت ها به کساني که وارد اين کار مي شوند مي دهند، آمده است: مفهوم اهرم در هر گونه فعاليت تجاري حائز اهميت است.
دو اهرم بسيار معروف زمان و پول است هر شخص يا تشکلي به لحاظ زمان و پول داراي محدوديت است، بنابراين ضروري است از اهرم وقت و پول ديگر افراد استفاده کرد.
در اين جمله به وضوح استفاده از پول و زمان ديگران براي به سود رسيدن فرد اذعان مي شود. اما بازاريابان شبکه اي مي گويند کار آنها متفاوت است وجود کالا، امکان بيشتر سود کردن از بالاسري و تامين شدن سود از فروش کالا و نه پول شرکت کنندگان از جمله مواردي است که آنها به عنوان تفاوت ذکر مي کنند.
اما بدون شک ساختار هرمي که اساتيد زيادي آن را مورد سئوال قرار دادند، احتمال شکست فعاليت بسياري از کساني که وارد اين فعاليت مي شوند، نظارت ناکافي بر کالاها، کيفيت پايين برخي از کالاها، بيمه نبودن و نبود قرارداد ميان فعالين اين حوزه و شرکت ها ، برخي از مواردي است که همچنان به عنوان انتقاد به اين شيوه کسب درآمد ذکر مي شود.