اورامان به دليل ساختار جغرافيايي متفاوت با ساير نقاط ايران و قرار گرفتن در درون مناطق کوهستاني مرتفع از مناظر طبيعي زيبايي برخوردار است که چشم هر بيننده‌اي را به خود خيره مي‌کند، ترکيب شگفت‌آور صخره‌هاي سترگ و خاکستري کوهستان با رودخانه‌هاي خروشان و همچنين پوشش گياهي سبزفام منطقه، بديع‌ترين چشم‌اندازهايي که کمتر در ساير نقاط کشور مشاهده مي‌شود را به وجود آورده است.
آب و هواي معتدل کوهستاني و وجود چشمه‌هاي فراوان، چراگاه‌هايي سرسبز و باغ‌هايي خرم را در دامنه کوه‌هاي زيباي اورامان به وجود آورده و اين امر موجب شده است، دامداري در کنار باغداري پيشه اصلي مردم اين ديار باشد.
بازتاب زندگي ديرينه انسان امروزي با انعکاسي از زندگي ديرينه در زيست بومي است که جوامع بدان خو گرفته‌اند، اينجاست که فرهنگ سنتي با توجه به شکل‌گيري نوستالژي در جوامع پساصنعتي مي‌تواند جاذب گردشگراني باشد که در پي مکان‌هايي با فرهنگ سنتي‌اند تا اصالت معنايي خود را در آن تجربه کنند.
اورامان به معني سرزمين اهورايي و جايگاه اهورامزدا
اورامان در زبان کردي «هورامان» تلفظ مي‌شود که در ترجمه اين واژه اين گونه آمده است که «هور» به معني اهورا و «مان» هم به معني خانه است و هورامان را به معني خانه و سرزمين هم معني کرده‌اند.
بنابراين اورامان به معني سرزمين اهورايي و جايگاه اهورامزدا است، هور در اوستا به معني خورشيد آمده و هورامان جايگاه خورشيد نيز معني مي‌دهد.
روستاي اورامان قدمتي ديرينه در تاريخ دارد و وجود آثار و بقاياي آتشکده‌هاي فراوان در اطراف آن نشانگر اين موضوع است که مردم اين نواحي پيش از گرويدن به اسلا‌م، زرتشتي بوده‌اند.
اين سرزمين در گذشته در قلمرو فرمانروايان و سلا‌طين محلي بوده که با اقتدار بر آن حکمفرمايي مي‌کردند به همين دليل اين روستا را اورامان تخت يعني پايتخت يا مرکز سلطنت ناميده‌اند و به روايتي ديگر اورامان در گذشته‌هاي دور شهري پرجمعيت بوده که به عنوان مرکز حکومت اورامي‌ها در اين منطقه استفاده شده است.
قلعه اورامان، اين قلعه در بالاي کوهي در اورامان تخت بنا شده است، قلعه‌اي است که نقش حفاظتي و نظامي داشته و در مواقع بحراني و هجوم اقوام بيگانه مورد استفاده قرار گرفته است و به دليل صعب‌العبور بودن و غيرقابل تسخير شدن از اهميت زيادي برخوردار بوده که همزمان با بازديد گردشگران از نقاط ديدني روستا، آنان را با پياده‌روي و کوهنوردي به سوي خود مي‌کشاند.
در کنار اين قلعه، آب انبارهايي به صورت اصولي و کاربردي ساخته شده است که در صورت توجه و فراهم کردن امکانات براي قلعه اورامان مي‌توان شاهد گردشگران بيشتري در اين منطقه بود.
دزلي و درکي
دزلي و درکي نام دو روستاي سرسبز و زيباي کوهستاني است که در فاصله 30 و 35 کيلومتري سروآباد قرار گرفته‌اند، جاده دسترسي به اين تفرجگاه آسفالت بوده و مسير آن به عنوان ورود به منطقه اصلي اورامان از اهميت خاصي برخوردار است، در فصل بهار به علت روحيه شاد مردم منطقه، گروه‌هاي موسيقي و رقص کردي بسياري به صورت خودجوش در اين مکان برنامه اجرا مي‌‌کنند.
در منطقه اورامان در مرز استان کردستان و کرمانشاه و در فاصله بين روستاي ناو از استان کردستان و روستاي هجيج از استان کرمانشاه و در کنار رودخانه خروشان سيروان، چشمه يا آبشار معدني بل قرار گرفته است اين چشمه از لحاظ شرب و داشتن املاح معدني بسيار مشهور بوده به طوري که در کنار آن دو واحد کارخانه توليد آب معدني احداث شده است.
قباله اورامان
دراوايل قرن حاضر در سال 1305 شمسي، حسين نامي از مريدان «شيخ علاءالدين نقشبندي » در غاري در دره تيگيور، خمره‌اي پر از دانه ارزن پيدا کرد که در ميان آن نوشته‌اي به خط پهلوي اشکاني بر پوست آهو وجود داشت.
اين نوشته که به « بنچاق اورامان » مشهور شد، قراردادي است ميان دو نفر براي خريد و فروش زرستاني به 45 درهم که شاهدان معامله نيز نام خود را در آن نوشته‌اند، اين بنچاق به سال 120 پيش از ميلاد مسيح تعلق دارد.
در حال حاضر اين بنچاق در موزه برلين نگهداري مي‌شود، 20 نسخه ديگر اين قرارداد به خط يوناني است.
---------------------------