عصرکرد- اصلی‌ترین ویژگی شب چله، گردآمدن خانواده‌ها با هماهنگی قبلی در كنار هم است به صورتی كه معمولاً یك هفته قبل از آن مشخص می‌شود كه شب چله این سال در خانه‌ی چه كسی جمع شوند.
*دورهمی خانوادگی، بارزترین خصوصیت شب چله
در خانواده‌هایی كه پدر، در قید حیات باشد معمولاً فرزندان با عروس‌ها و دامادها شب چله را در آنجا می‌گذرانند. چون خانواده‌ی پدرخانوم پدر شوهر مطرح است معمولاً نوبت را رعایت می‌نمایند. اما به هر صورت كه باشد اصل بر جمع شدن چند خانواده در كنار هم است كه اگر این تجمع صورت نپذیرد، با وجود رعایت تمامی دیگرْ ویژگی‌های شب چله كه شامل غذای شام و میوه و تنقلات خاص می‌شود، نمی‌توان گفت كه در آن خانه، مراسم جشن شب چله برگزار شده است.
*کالک ترش، زینت بخش سفره شب چله سنندجی ها
در تداركات این «جشن»، سنندجی‌ها چند ماه قبل از شب چله، خربزه‌های كوچكی را كه از روستای سراب قامیش (یکی از روستاهای اطراف سنندج) تهیه می‌شود در تفاله سركه می‌اندازند تا برای این شب «كالَك تورش» (خربزه ترش) كه از اصلی‌ترین موارد سفره است داشته باشند. هم‌چنین چند ماه قبل از زمستان، خوشه‌های انگور را در زیرزمین یا در سایه، نخ كرده و از سقف آویزان می‌كنند كه به آن «آنو» (با نون مفخم) می‌گویند.
غذای این شب عموماً دلمه برگ مو و كلم است كه گوشت را لابه لای آن می‌گذارند. سفره‌ی شب چله علاوه بر دلمه، شامل رب انار و شیره‌ی انگور، دوغ، ماست، روغن و كره محلی، پیاز و خربزه ترش است. امروزه در كنار دلمه‌ی برگ مو و كلم، دولمه فلفل سبز و بادمجان نیز تهیه می‌شود.
بعد از صرف شام، «كالَك ترش» را قاچ كرده و میل می‌كنند. بعد از خوردن غذای چرب و سنگین شب چله، میل كردن این خربزه‌ی ترش، هضم غذا را آسان کرده و باعث می‌شود بقیه‌ی شب نیز بتوان از تنقلات متنوع و میوه‌های رنگارنگ شب چله نیز استفاده كرد. لازم به ذكر است آب داخل خربزه را نیز كه مزه‌ی ترش و شیرین می‌دهد جداگانه در ظرفی ریخته و تقسیم می‌كنند.
*تقسیم مهربانی در شب چله کردستانی ها
در كردستان، در هر محله‌ای اگر خانواده‌هایی وجود داشته باشند كه استطاعت مالی مناسبی برای برگزاری این مراسم نداشته باشند، از طرف دیگران برایش شام برده می‌شود. هم‌چنین چون در بازار «كالَك تورش» به تعداد كافی نیست و معمولاً گران است، اگر زن منزل، در همسایگی یا در فامیل بداند زن حامله‌ای وجود دارد، حتماً از آن خربزه ترش برایش خواهد برد. در این شب اگر همسایه‌ها مایل باشند از غذایی كه تهیه كرده‌اند به همدیگر می‌دهند كه به آن «كاسه هاوسا» می‌گویند.
در گذشته قبل یا بعد از صرف شام، بزرگان فامیل داستان‌ها، متل‌ها و افسانه‌های قدیمی تعریف می‌كردند. امروزه در روستاها، حكایت‌گویی هم‌چنان پابرجا مانده و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها داستان‌هایی مانند «خاتون زمهریر» را برای نوه‌هایشان در این شب طولانی و تاریك و سرد زمستانی تعریف می‌كنند. هم‌چنین در گذشته خواندن شاهنامه، گلستان و بوستان و اسكندرنامه معمول بوده است.
*«گوروابازی» بازی دسته جمعی و مهیج شب چله
از دیگر تمهیدات برای گذران این شب، انجام برخی بازی‌های محلی است. مشهورترین این بازی‌ها در كردستان «گوروابازی» یا جوراب بازی است. بازی دسته جمعی كه شركت كنندگان به دو گروه تقسیم می‌شوند و دارای هیجان بسیار زیادی است. همه‌ی مهمان‌ها می‌توانند در این بازی شركت نمایند و معمولاً انجام آن با ابراز هیجانات افراد همراه است و چند ساعتی از شب را به خود اختصاص می‌دهد.
سپس نوبت به خوردن تنقلات و خشكبار می‌رسد. انجیر خشك، برگ گلابی، برگ زردآلو، هسته‌ی زردآلو كه همراه با سماق حرارت دیده، توت خشك، تخمه بو داده كدو، و هم‌چنین گندم برشته كه با شیره گز مخلوط شده و به صورت گلوله‌های كوچكی درآمده از جمله‌ی خشكبارهای شب چله است.
اما میوه‌های شب چله كه شامل هندوانه، سیب، گلابی، به، انار و آلو می‌شود از ضروریات شب چله است. در برخی از خانواده‌ها برای خوردن میوه‌های شب چله سفره می‌اندازند و در برخی دیگر به روال امروزی است. هندوانه از جمله میوه‌هایی است كه حتماً باید سر سفره باشد و چون فصل آن سر رسیده معمولاً هندوانه‌های خوبی از آب درنمی‌آیند. خوردن هندوانه به نوعی وداع و خداحافظی با فصل گرماست و پیشوازی از زمستان محسوب می‌شود. هم‌چنین در اعتقادات محلی خوردن آن را در این شب باعث قوی شدن بدن در مقابل بیماری‌های زمستان می‌دانند.
*خوانچه بردن برای عروس از رسم های رایج کردستان در شب چله است
از رسم‌های جالبی كه در این شب در كردستان رایج است، می‌توان به خوانچه بردن از طرف خانواده‌ی پسر برای نامزدش، نام برد. در این خوانچه‌ها باید تمامی موارد ذكر شده در بالا از شام گرفته تا خشكبار و میوه را برای خانواده‌ی عروس ببرند به صورتی كه آن شب، خانواده‌ی عروس جهت برگزاری شب چله هیچ اقدامی نكرده باشد. در سنندج رسم است علاوه بر دلمه، رشته پلو نیز در خوانچه‌ها گذاشته شود. هم‌چنین علاوه بر مواردی كه گفته شد، هدیه‌ای گران‌بها كه معمولاً پارچه یا قطعه‌ای طلا می‌باشد نیز برای عروس خانم برده می شود.
رسم دیگری وجود دارد به نام «شه‌و زمسانی» كه در آن عروس اولین شب چله را در خانه‌ی شوهر تجربه می‌كند؛ و به این معناست كه این بار خانواده‌ی عروس باید خوانچه‌هایی را كه تمام نیازهای شب چله خانواده‌ی داماد را برطرف كند را به منزل دامادشان ببرند.
در سال‌های گذشته در روستاهای كردستان، در شب چله، مراسم شال انداختن نیز اجرا می‌شد. در این رسم از روزنه‌های بالای بام‌ها كه نقش هواكش و نورگیر را دارند، جوانان روستا شال‌های لباس‌شان را پایین می‌فرستند تا صاحبخانه هدیه‌ای به مناسب شب چله در آن بگذارد.
هم‌چنان كه در قبل نیز اشاره شد، ویژگی اصلی شب چله، جمع شدن خانواده‌ها در كنار هم است. در این جمع شدن‌هاست كه بسیاری از كدورت‌ها برطرف می‌شود و مخصوصاً امروزه كه خانواده‌ها كمتر همدیگر را ملاقات می‌كنند، فرصت مناسبی است برای تجدید دیدار.
شب چله از زیباترین شب‌ها در مناسبت‌های اجتماعی است كه یك نفر می‌تواند تجربه كند. صدای خنده و شادی و سرور از هر خانه‌ای شنیده می‌شود و زمزمه‌های روایت حماسه‌ها و داستان‌ها، گرمابخشِ سردی شب یلداست.