کردانلاين- انتخابات نفس گير بود، چرا که بازيگران جناح راست، شخصيتي را در اين انتخابات مطرح کردند که نماد اصيل آن جريان بود. علاوه بر اين، اين جناح اين بار با تمام قوا در حمايت از کانديداي خود پاي کار آمدند. باز توليد بخشي از شعارهاي انقلاب 57 در حمايت از مستعضفان با عنوان «سيد محرومان» يا «رئيسي بت شکن، بت فساد را بشکن» نشان از عزم راسخ اين جريان براي شکست تحول خواهان بود.
در مجموع، اوضاع و اخبار اميدوارکننده نبود چرا که علاوه بر حضور گسترده هواداران اين جريان در ميان توده‌ها از طريق برجسته کردن معضلات روتيني همچون بيکاري؛ گروه‌هاي ناراضي که خود را وراي دو جريان اصلي کشور مي‌پندارند، سعي در نافرماني مدني داشتند.
نافرماني مدني به‌عنوان ترسي قابل درک بر سر اصلاح انديشان سنگيني مي‌کرد و جناح مقابل هم به اين امر واقف بود که در صورت مشارکت پايين مردم مي‌توانند به پيروزي دست پيدا کنند؛ زيرا آن‌ها داراي راي‌هاي ثابتي بودند و علاوه بر آن مي‌توانستند از طريق تبليغات منسجم آراء بخش قابل توجهي از شهروندان را جذب کنند.
در مقابل اما نيروهاي جامعه مدني متزلزل در کنار شخصيت‌ها و ليدرهاي محبوب سياسي و اجتماعي، چهره‌هاي ملي و محلي و همچنين بازيگران موثر در حوزه‌هاي مختلف از جاي جاي کشور از هر تلاشي براي تحريک طبقه متوسط کوتاهي نکردند. پاسخ به نداي شخصيت‌ها و گروه‌ها از سوي بخش زيادي از طبقه متوسط جديد کار آساني نبود.
در چند روز مانده به انتخابات فضاي سرد و نا اميد‌کننده‌ي حاکم بر روند انتخابات حکايت از تکرار تلخ تاريخ داشت اما به مرور يخ اين بازي پيچيده ترک برداشت و بارقه‌هاي اميد شروع به شکفتن کرد. ميتينگ‌هاي سياسي در کنار دعوت‌هاي گسترده از مردم از طريق فضاي مجازي و عمومي بخش قابل توجهي از طبقه متوسط را متوجه خطر بالقوه براي آينده کشور کرد. البته نبايد فراموش کرد که مواضع بي پرده و تقريبا ساختارشکنانه رئيس جمهور در چند روز آخر در ايجاد موج گسترده بي تاثير نبود.
خلاصه همه و همه پاي کار آمدند و تداوم جريان حاکم بر بخشي از قدرت در کشور را تاييد کردند. با تمامي اين تفاسير اکنون مي‌توان اظهار کرد که با نگاه به تاريخ چند سال اخير کشورمان، در دوره دوم روحاني روزهاي سختي را در پيش خواهد داشت.
طبقه متوسط که حضور روحاني در پاستور را تداوم بخشيد فاقد انسجام و سازماندهي است. امروزه گسست‌هاي فرهنگي و اجتماعي در کنار وضع بد اقتصادي و معيشتي مردم بر کسي پوشيده نيست. در کنار اين‌ها بايد گفت سازوکار بازي سياست، کماکان در چارچوبي غير مدرن در جريان است. نهادهاي مدني ضعيف و متزلزل بوده و احزاب در دوران طفوليت خود هستند. در مقابل رقيب سرسخت و ناراحت از چند شکست پي در پي، درصدد حضور مجدد بر دستگاه اجراست و بي شک بيش از بيش حالت انتقادي نسبت به دولت پيش خواهد گرفت.
با اين اوصاف کار روحاني بيش از گذشته سخت خواهد بود. او براي تداوم اين راه سخت ابتدا بايد براي معضل اقتصادي و معيشتي کشور چاره‌اي بينديشد و سپس از تاريخ درس بگيرد و تلاش کند با گشايش فضاي سياسي و فرهنگي تقويت جامعه مدني را تسريع ببخشد.
نيروهاي اجتماعي، فرهنگي و سياسي نيز بايد در تقويت جامعه مدني و شکل گيري نهادهاي خارج از قدرت نقش ايفا کنند. احزاب بايد با قبول اصول دموکراسي خود را بازسازي کنند و در کنار مبارزه براي قدرت به آموزش سياسي مردم و نيروهاي خود بپردازند.
به طور خلاصه دولت و جامعه مدني لرزان بايد به کمک هم بشتابند و با ترميم شکاف‌ها و حل عقلاني معضلات انباشته شده فعلي راه آغاز شده فعلي را مسطح کنند.
اگر دولت مردان در کنار بازيگران موثر خارج از قدرت هوشيار نباشند و به خوبي به بازسازي نپردازند و براي حل کاستي‌هاي حاکم بر کشور که دستاورد محافظه کاران در گذشته و دست آويزشان در انتخابات فعلي بود، چاره‌اي نينديشند بي شک بايد در انتظار تکرار تاريخ باشيم، تاريخي که طبقه متوسط جديد نافرماني مدني را برگزيد و بخش زيادي از بازيگران موثر نيز با بي تفاوتي سياسي آن هشت سال سخت را رقم زدند.