چاپ

کردستان جدايي از زيبايي هاي طبيعي و تاريخي يکي از استان هاي منحصر به فرد کشور در حوزه صنايع دستي است و امروز شماري از صنعت هاي دست کردستاني ها به شهره ملي و بين المللي رسيده است.

مردم استان کردستان از گذشته هاي دور تاکنون و به دليل عدم دسترسي مناسب به ساير مناطق کشور بخش زيادي از نيازهاي خود را در حوزه هاي مختلف تامين مي کردند و امروز نيز شمار زيادي از اين توليدي ها که با هنر دست انجام مي شود به ظرفيت هاي اصلي کردستان در حوزه گردشگري تبديل شده است.

بر اساس شرايط جغرافيايي طبيعي نوع صنايع دستي کردستان نيز تغيير مي کند و مردم اين استان در سالهاي گذشته و بسته به نياز خود صنايع مختلفي را توليد مي کردند و هر چند که گذشت زمان باعث فراموشي شماري از اين توليدات شده است ولي همچنان هستند صنايعي که امروز به ظرفيتي مهم براي کردستان تبديل شده اند.

نوع صنايع دستي توليد شده در استان کردستان با توجه به وضعيت محل سکونت مردم در مناطق شهري و روستاي تغيير مي يابد و به همين دليل است که حتي نوع پوشاک مردم اين استان نيز برگرفته از شيوه زندگي و همچنين نوع رفتار مردم است.

سفالگري و سراميک سازي

هنر سفالگري از زمانهاي بس کهن در کردستان رايج بوده و ظرفهاي سفالين متعددي در زير زمين کشف شده و نشان مي دهد که اين هنر در دوره پيش از تاريخ در کردستان مورد توجه فوق العاده مردم بوده و تعدادي از آنها را در گورهاي مردگان پيدا کرده اند.

مردم آن زمان اعتقاد داشتند که پس از مرگ مجددا زنده مي شوند و به اين ظروف احتياج خواهند داشت و از اين رو در هنگام به خاک سپردن مردگان مايحتاج زندگي را هم با آنان دفن مي کردند.

صنايع دستي

در دوره ساسانيان جنس لعاب تکامل يافت و کردستاني ها ظروف لعابدار بسيار زيبايي مي ساختند که تعدادي از اين ظروف از زير خاک بيرون آمده است. هنر سفال سازي از آن تاريخ به بعد در ايران رونق پيدا کرد و ظروف لعابدار با گل معمولي ساخته مي شد و آن از خاک رس بدون ماسه و شن و مواد آهکي بود و اين نوع ظروف در کردستان به وفور پيدا مي شود.

کاشي کاري

صنعت کاشي کاري نيز در کردستان رونق بسياري دارد و اين صنعت از قرن سيزدهم هجري قمري به بعد رو به پيشرفت گذاشت و داخل مسجد "دارالاحسان" و مسجد "دارالامان" و خانه هاي قديمي سنندج از کاشيهاي معرق پوشيده است و هنر ساختن کاشيهاي معرق در زمان " امان الله خان اول اردلان " اوج گرفت و صنعت کاشي سازي در اين زمان رو به تکامل گذاشت.

قاليبافي

قاليبافي در کردستان بسيار رايج است و نام کردستان هميشه مترادف با مهمترين قالي هاي دستباف بوده که با کمال ذوق و سليقه پديد آمده است و قالي افشار و سنندج و بيجار و بوکان امروز شهرت جهاني دارد و به تحقيق يکي از پرارزشترين فرشهاي ايران است.

بيشتر طرحهاي مورد استفاده قاليبافان در کردستان طرحهاي شکسته بوده و بندرت از طرحهاي ديگر استفاده مي شود، از ميان اين طرحها مي توان به طرح ماهي درهم (هراتي)، ريزماهي نقش بته اي، گل وکيلي، گل ميرزاعلي، گل مينا و شاخ گوزن و ميناخاني اشاره کرد.

گليم

مشهورترين گليم هاي کردستان، سنه است که اکنون شامل سنندج و اطراف آن مي شود، اين منطقه از مراکز مهم توليد قالي و گليمهاي کردستان به شمار مي آيد.

سنه از زمان سلطنت صفويان پايتخت کردستان بوده است و تاثير صفويان در گليمهاي به جاي مانده از قرون هجدهم، نوزدهم و اوايل قرن بيستم به وضوح ديده مي شود.

صنايع دستي

گليمهاي قبايل سنجابي و جاف تحت تاثير آويزهاي زربافت و قلاب دوزي شده صفوي است، گليمهاي سنه چه از نظر فني و چه از لحاظ زيبايي شناسي با ديگر گليمهايي که توسط قبايل و چادرنشينان کرد بافته شده، تفاوت دارد.

در بافت آنها نوعي ذوق هنري ديده مي شود و بيش از گليمهاي ديگر به فرش- هاي گره دار ايراني شبيه است.

منبت کاري

منبت کاري چوب در کردستان از قديم رواج داشته و درهاي چوبي در کردستان و برخي از روستاهاي آن که به جاي مانده متعلق به دوران صفوي بوده که داراي کنده کاريهاي دقيق و به صورت گل و کتيبه هاي گوناگون است.

منبت کاريهايي که بر در امامزاده ها و مشايخ انجام شده بسيار با ارزش است و امروز هم منبت کاران کرد در کردستان به کار خود ادامه مي دهند و منبت کاري رواج کامل دارد.

اکنون در سنندج معروفترين و زبردست ترين منبت کاران در کارگاه هاي خود مشغول به کارند همراه با سبکهاي جديد، که در آن ابداع و ابتکار خود را محفوظ داشته اند.

نازک کاري چوب

ساخت فرآورده هاي چوبي و نازک کاري در سنندج سابقه طولاني دارد و محصولات چوبي اين شهر از قديم الايام خواستاران فراواني داشته، بويژه تخته شطرنج هاي سنندج از مرغوبيت خاصي برخوردار است و در کارگاه هاي نازک کاري علاوه بر تهيه تخته شطرنج محصولهاي ديگري از قبيل قوطي سيگار و شيريني خوري و کيف زنانه و جعبه و لوازم آرايش و سيني و بشقاب و غيره توليد مي شود.

امروز کارگاه هاي خراطي کردستان بيشتر به تهيه قليان، پيپ چپق، عصا ، چوب دستي و چوب سيگاري مي پردازند.

موج بافي

يکي ديگر از صنايع دستباف کردستان موج بافي است، کردها از موج براي نگهداري رختخواب و وسايل اضافي بهره برداري مي کنند و در ضمن به عنوان پشتي هم از آن استفاده مي نمايند و زيبايي خاصي به محل زندگي مي دهد.

تهيه موج که مانند پارچه نازک و لطيف است در اغلب شهرها منجمله سنندج، سقز، بانه و مريوان رواج دارد و از اين نوع صنعت دست براي استفاده مردم در شرايط مختلفي استفاده مي شود.

شالبافي

شال يک نوع پارچه است که براي تهيه لباس کردي مورد استفاده قرارمي گيرد و بيشترين ميزان توليد آن مربوط به مردم ساکن در مناطق روستايي شهرستان هاي بانه، مريوان و سروآباد است و امروز اين نوع پوشش از سوي مردم ساکن در مناطق شهري استان کردستان نيز مورد استقبال قرار مي گيرد.

هر چند که در طول سالهاي اخير و با ورود پارچه هاي صنعتي تا حدودي از ميزان شال که براي لباس کردي استفاده مي شود، کاهش پيدا کرده است ولي همچنان هستند مردمي که از اين نوع لباس استقبال مي کنند و از آن به عنوان پوششي محلي بهره مي گيرند.

گيوه محلي

گيوه يکي ديگر از صنايع دستي استان کردستان به شمار مي رود که امروز هم بعد از گذشت سالهاي بسيار يکي از رايج ترين کفش هاي محلي مورد استفاده کردستاني ها به شمار مي رود.

گيوه يا کفش هاي محلي استان کردستان داراي سابقه اي طولاني است و به دليل استفاده از نخ و پارچه در توليد آن، ميزان مقاومت آن نيز در شرايط مختلف افزاش مي يابد و با گذشت زمان از ميزان رغبت مردم براي استفاده از آن کاهش پيدا نکرده است و مردم همچنان از آن استفاده مي کنند.