چاپ

کرد آنلاین - یک دکترای مهندسی زلزله گفت: با توجه به مباحث فوق و خطر قابل توجه زلزله در استان، افزایش ایمنی و تاب آوری شهرهای استان در برابر زلزله به منظور حفظ منابع انسانی و سرمایه اقتصادی استان بسیار ضروری است. غالباً پس از وقوع زلزله های شدید، موضوع خطر زلزله و تاب آوری ساختمان ها و ابنیه فنی در برابر زلزله برای مدتی محدود به گفتمان رسمی و غیررسمی حاکم در فضای جامعه تبدیل می شود.
چنین شرایطی اگرچه از دیدگاه کلی مثبت به نظر می رسد، اما مادامی که این گفتمان منجر به تغییر اساسی نگرش ها در سطوح مختلف جامعه نشود، سطح ایمنی جامعه ارتقا نخواهد یافت.
از نظر علمی، میزان ریسک ه ر جامعه در مواجه با هر رخدادی، به سه عامل خطر، سرمایه و آسیب پذیری وابسته است.
در خصوص زلزله، میزان خطر به مسائل پیچیده زمین شناختی هر منطقه ای ارتباط دارد که قابل کنترل نیست. میزان سرمایه نیز به بستر اقتصادی منطقه وابسته است. اما آسیب پذیری موضوعی است که کاملاً قابل کنترل بوده و با یک برنامه جامع و کل نگر می توان به کاهش جدی آن اهتمام ورزید.
سالار منیعی، دکترای مهندسی زلزله و استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سنندج، در این راستا اظهار کرد: کاهش آسیب پذیری، از طریق روش های مختلفی مانند تقویت نقش نهادهای حاکمیتی در اجرای قانون و الزام آحاد جامعه به تبعیت از قانون، آموزش و آگاهی بخشی به آحاد جامعه در سطوح مختلف متناسب با سطح فرهنگ و سواد اقشار، تقویت باور عمومی به خدمات حرفه ای مهندسی، حذف دلالان و افراد فاقد صلاحیت از چرخه ساخت و ساز، تقویت حس مسئولیت پذیری و اخلاق، ارتقا کیفی سطح خدمات مهندسی و نحوه ساخت ابینه فنی و ... امکان پذیر است.
وی افزود: توجه به لزوم کاهش آسیب پذیری در کشورهای توسعه یافته نظیر ژاپن، منجر به توسعه یک مدل کارآمد تاب آوری و ایمنی در آن کشورها شده است؛ مدلی که اجرای آن، موجب کاهش خسارات جانی و مالی، طی رخدادهای طبیعی شده است.
این دکترای مهندسی زلزله با اشاره به اینکه استان کردستان به سبب وجود گسل های فعال به ویژه در بخش غربی، از جمله استان های لرزه خیز کشور است بیان کرد: گسل های فعال استان بخشی از پهنه لرزه خیز وسیع زاگرس هستند که طی قرن های گذشته فعالیت های لرزه ای از خود نشان داده اند.
وی عنوان کرد: زلزله رخ داده در سرپل ذهاب نیز به علت شکست وسیع یک گسل فعال و قدیمی منطقه رخ داده که در پهنه زاگرس قرار گرفته است.
منیعی تصریح کرد: در این ناحیه قبلاً نیز زلزله های بزرگی رخ داده است؛ از جمله، در سال 958 میلادی (حدود 1060 سال قبل)، زلزله ای با بزرگای 6.4 ریشتر شهر سرپل ذهاب را ویران کرده است.
وی افزود: گرچه زلزله 21 آبان ماه 1396 در استان مجاور کردستان رخ داده است، اما با توجه قرارگیری سامانه های گسلی استان کردستان و کرمانشاه در یک پهنه مشترک (پهنه زاگرس)، وقوع زلزله هایی مشابه زلزله سرپل ذهاب در بخش غربی استان به ویژه در شهرهای کامیاران، سروآباد، مریوان و بانه کاملاً محتمل است.
این دکترای مهندسی زلزله اعلام کرد: فعالیت های لرزه ای در محدوده گسل های استان به صورت پراکنده رخ داده و امکان تعیین دقیق محل شکست گسل (محل وقوع زلزله) در آینده و شدت آن براساس دانش فعلی بشر امکان پذیر نیست؛ به همین دلیل، پیش بینی ها در این خصوص در چارچوب علم آمار و احتمالات صورت گرفته و ممکن است پیش بینی ها در عمل توام با خطا باشند.
وی ادامه داد: شهرهای نزدیک به محل شکست گسل (کانون) به عنوان نواحی «حوزه نزدیک» شناخته می شوند که در این نواحی حرکت زمین حین وقوع زلزله، بسیار شدید و از نوع انفجاری است.
وی یکی از علل خرابی های شدید در شهر سرپل ذهاب را قرار گیری این شهر در «حوزه نزدیک زلزله» ذکر کرد و گفت: این شرایط ممکن است برای شهرهای یاد شده در استان کردستان رخ دهد.
به گفته منیعی عوامل دیگری نیز در میزان بروز خرابی ها در ساختمان ها و ابنیه فنی تاثیرگذار است؛ از جمله عمق کانونی زلزله، نحوه شکست گسل، جنس خاک زیر محل پی، استحکام بنا و .... بر این اساس، انتظار می رود ساختمان های قرار گرفته بر روی لایه های خاک نرم و اشباع (خاک های آبرفتی نرم) نوسان های شدیدتری را در مقایسه با ساختمان های قرار گرفته روی زمین های سخت تر (مانند خاک های سخت یا سنگی) تجربه کنند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر، علم مهندسی سازه و زلزله به اندازه ای پیشرفت داشته است که می توان ساختمان های مقاوم در برابر زلزله را با مصالح بتن آرمه یا فلزی طراحی و اجرا کرد افزود: در صورت طراحی و اجرای صحیح، هر دو نوع سازه عملکرد قابل قبولی داشته و نمی توان یکی را بر دیگری ترجیح داد.
این دکترای مهندسی زلزله، عنوان کرد: در آیین نامه های طرح ساختمان ها در برابر زلزله (نظیر استاندارد 2800 ایران)، ساختمان ها در زلزله های شدید و خیلی شدید ممکن است دچار خرابی های گسترده ای شوند. با این وصف، چنانچه طرح و اجرای سازه ساختمان و نیز اجزای آن (شامل دیوارهای پیرامونی و تیغه های داخلی) به درستی انجام گرفته باشد، تلفات جانی رخ نخواهد داد. در مقابل، ساختمان ها به گونه ای طراحی می شوند که در زلزله های خفیف و متوسط صرفاً دچار آسیب های جزیی تعمیرپذیر شوند.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به مباحث فوق و خطر قابل توجه زلزله در استان، افزایش ایمنی و تاب آوری شهرهای استان در برابر زلزله به منظور حفظ منابع انسانی و سرمایه اقتصادی استان بسیار ضروری است.
منیعی یادآور شد: گفتمان ایمنی و تاب آوری باید به گفتمان حاکم و دائمی تبدیل شود؛ موضوعی که نیازمند تدوین یک برنامه جامع راهبردی با مشارکت دادن تمامی آحاد جامعه توسط نهادهای ذیربط است.