سهم عمده‌اي از هويت يک جامعه را آثار قديمي و تاريخي مربوط به گذشتگان و نياکان آن قوم به خود اختصاص مي‌دهد.
هر اندازه اين آثار قديمي‌تر و بيشتر باشد نمودي بر سابقه و غناي بيشتر آن قوم دارد و لذا ضرورت حفظ و حراست از اين فرهنگ مورد توجه و تأکيد بيشتري قرار مي‌گيرد.
اما اين آثار به تدريج و با گسترش زندگي شهرنشيني و نيز توسعه جوامع مورد تهديدات مختلف و متنوعي قرار مي‌گيرند که دوام و حيات آنها را با چالش اساسي مواجه مي‌کند.
از اين دست دغدغه‌ها مي‌توان به موضوع سد تالوار و آبگيري آن اشاره کرد که به گفته متوليان امر با اتمام فرآيند آبگيري از اين سد، تعدادي از آثار شاخص و باستاني شهرستان بيجار زير آب خواهد رفت.
شکي نيست که توسعه بايد به عنوان يک اصل در جوامع امروزي نگريسته شود اما اين موضوع نبايد بهاي سنگيني چون نابودي ريشه‌هاي فرهنگ يک ملت را به دنبال داشته باشد.
مرگ 22 اثر تاريخي
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري بيجار با بيان اينکه تاکنون چهار کاوش و يک شناسايي از چند آثار اين منطقه انجام شده است به امکان کشف آثار با قدمت بيشتر نيز اشاره کرد و گفت: تا کنون دو فاز کاوش بر روي يکي از آثار انجام شده است و قدمت آن به هزاره ششم قبل از ميلاد رسيده و با توجه به اينکه فعلا به خاک بکر نرسيده است شايد زير اين لايه‌هايي که تاکنون رسيده‌ايم لايه‌هاي قديمي‌تري باشد.
به گفته وي، با نرسيدن به خاک بکر در اين منطقه مي‌توان به اين نتيجه رسيد که در آن قسمت آثار مهم و قابل اهميت و با قدمت بيشتري وجود داشته باشد.
ابراهيم الياسوند با تأکيد بر لزوم تأمين اعتبار به منظور نجات‌بخشي اين آثار ادامه داد: با توجه به اينکه آبگيري سد آغاز شده و حتي يکي از روستاها به نام رضاآباد زير آب رفته است، تلاش ميراث فرهنگي به تنهايي نمي‌تواند از زير آب رفتن آثار باستاني جلوگيري کند و کمک ساير دستگاه‌ها همچون فرمانداري، استانداري و نمايندگان استان به ويژه نماينده بيجار در مجلس را مي‌طلبد تا بتوانيم اعتبار اين پروژه را تأمين و براي آثاري که قرار است زير آب بروند، عمليات نجات‌بخشي را انجام دهيم.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري بيجار با اشاره به آبگيري سد تالوار و زير آب رفتن آثار باستاني شاخص و با ارزش در اين منطقه، گفت: با آبگيري سد مجموعا 22 اثر تاريخي زير آب خواهد رفت که در اين مجموعه تعداد زيادي آثار شاخص وجود دارد يعني نسبت به ديگر آثار از نظر علمي اهميت بسيار بيشتري دارد.
وي با بيان اينکه در صورت عدم نجات‌بخشي تمامي آثار باستاني که تاکنون بر روي آنها کاوش انجام شده است زير آب خواهند رفت، گفت: علاوه بر اين آثار با قدمت 8 هزار ساله، آثاري ديگر کشف شده است که متعلق به دوره‌هاي تاريخي ديگر همچون هخامنشي و دوران اسلامي است که با آبگيري سد تالوار اين آثار نيز زير آب خواهند رفت.
ناکافي بودن اعتبارات نجات‌بخشي
الياسوند با بيان اينکه بايد کار نجات‌بخشي پيش از زير آب رفتن آثار در نتيجه آبگيري سد باشد، گفت: اعتباري که آب منطقه‌اي زنجان به عنوان مجري اين پروژه براي نجات‌بخشي در نظر گرفته است کافي نيست و اين بزرگ‌ترين مشکل ما خواهد بود.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري بيجار افزود: اين اعتبار به حساب مستقيم سازمان پژوهشکده باستان‌شناسي کل کشور واريز شده و به حساب شهرستان و يا استان براي نجات‌بخشي اين آثار مبلغي واريز نشده است.
وي دليل تعيين اين اعتبار ناچيز را اينگونه عنوان کرد که هيچ‌کس تصورش بر اين نبوده است اين آثار قدمتي چنين طولاني داشته و نياز به کاوش‌هاي مستمري داشته باشد.
وي خاطرنشان کرد: استان کردستان و شهرستان بيجار در تأمين اعتبار اين پروژه هيچ دخالتي نداشته و خود مرکز سازمان پژوهشکده باستان‌شناسي کل کشور اين کار را انجام داده است.
الياسوند با بيان اينکه ميزان اعتبار واريزي به حساب سازمان پژوهشکده باستان‌شناسي کل کشور نيز جوابگوي اين مهم نيست، گفت: انجام اين پروژه و نجات‌بخشي آثار باستاني نياز به تأمين اعتبارات ويژه‌اي دارد.
وي با بيان اينکه طبق برنامه‌ريزي که خود آب منطقه‌اي زنجان انجام داده است، 22 اثر تاريخي با اتمام آبگيري سد زير آب خواهد رفت، تصريح کرد: ميان اين 22 اثر تاريخي 11 اثر شاخص و مهم يعني قابل حفاظت و ثبت نيز وجود دارد.
وي اظهار کرد: تقريبا 4 اثر از اين 11 اثر شاخص از آثار ثبت شده ملي هستند، ضمن آنکه ساير آثار هر چند ملي نيستند اما قابل اهميت هستند که براي تعدادي از آنها پرونده ثبتي را تشکيل داده‌ايم و قرار است در آينده به ثبت برسند.
الياسوند با اشاره به فرهنگ دالما و ضخامت 6 متري لايه‌ها و قدمت آن خاطرنشان کرد: تاکنون هيچ آثاري با قدمت بيشتري از فرهنگ دالما در باستان‌شناسي کشف نشده است اما آثار کشف شده کنوني 10 متر ضخامت دارند يعني چهار متر بيشتر از فرهنگ دالما که با قدمت‌ترين آثار باستاني است، خواهد بود.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري بيجار ادامه داد: در رابطه با اين آثار کشف شده تاکنون به خاک بکر نرسيده‌ايم و ممکن است قدمت اين آثار بيش از آن چيزي باشد که تاکنون کشف و کاوش شده است.
وي افزود: يکي از نقاط جالب توجه اين اثر اين است که همزمان با آسياي صغير (ترکيه کنوني)، بين‌النهرين (عراق کنوني) و مرکز کشور خود، ارتباط داشته که بسيار جالب توجه است.
الياسوند به يکي ديگر از نقاط جالب توجه اين اثر تاريخي و ارزشي اشاره کرد و گفت: در غرب کشور معدود آثار باستاني همزمان با آسياي صغير، بين‌النهرين و به خصوص مرکز کشور در ارتباط بوده‌اند و آثار کشف شده به لحاظ ارتباط با اين سه مرکز مهم بسيار حائز اهميت است.
رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري بيجار افزود: در کاوش‌هايي که انجام داده‌ايم تاکنون تعدادي اشياء تاريخي به دست آمده است که در حال حاضر تحويل خود هيئت کاوش است تا اطلاعات کامل بعداً به استان تحويل داده شود.
الياسوند بيان کرد: اين گزارش مقدماتي است و کاوش تاکنون به اتمام نرسيده و همچنان ادامه دارد و با تأمين اعتبار به اتمام رسيدن کاوش‌ها و تا زماني که به خاک بکر برسيم نتيجه قطعي به طور کامل ارائه خواهد شد.
هويتي که زير آب مي‌رود
نماينده مردم بيجار نيز در اين رابطه با ابراز گلايه از ميراث فرهنگي استان کردستان، گفت: در اين خصوص تاکنون هيچ‌گونه تعامل و تماسي از جانب اداره کل ميراث فرهنگي با نمايندگان مجلس گرفته نشده است.
سيدمحمد بياتيان افزود: معمولا اگر اين چنين اتفاقي در استان‌هاي ديگر مي‌افتاد اکنون در همه مطبوعات و رسانه‌ها اطلاع‌رساني شده بود اما با عدم اطلاع‌رساني و بيان اين مهم تاکنون هيچ بازخوردي ديده نشده است.
وي با بيان اينکه زير آب رفتن اين آثار باستاني جنايتي بزرگ در حق مردم ديار گروس و استان کردستان است، گفت: با زير آب رفتن اين آثار باستاني شناسنامه و هويت يک ملت زير آب خواهد رفت.
نماينده مردم بيجار، بابارشاني و حسن‌آباد در مجلس در پايان بر اطلاع‌رساني در اين خصوص در رسانه‌ها تأکيد کرد و گفت: در برابر موضوعي با اين ارزش و اهميت نبايد سکوت کرد و سکوت در برابر آن خيانت به هويت و فرهنگ اين ملت است.