بزرگنمايي:

عصرکرد- سریال طنز نوروزی نون خ به کارگردانی سعید آقاخانی از سریال های نوروزی سال 98 بود که از شبکه اول سیما پخش شد، این سریال داستان نورالدین خانزاده اهل یکی از روستاهای کردستان بود که طی یک سوء تفاهم به اختلاس متهم می شود.
بعد از انتشار خبرهایی مبنی بر تولید سریالی با محوریت مردم کُرد برای پخش در شبکه اول سیما در ایام تعطیلات نوروز، شور و نشاطی ناشی از توجه به مردم این خطه از ایران اسلامی در مناطق کُردنشین ایجاد و همگان بی صبرانه در انتظار پخش این سریال بودند.
نخستین قسمت از این سریال 29 اسفند سال 97 به روی آنتن رفت و جمعه شب هفدهم فروردین نیز آخرین قسمت این سریال 16 قسمتی پخش شد که طرفداران زیادی هم داشت.
در طول پخش این سریال نظرات متفاوتی در فضاهای مختلف بویژه فضای مجازی از سوی مخاطبان و تماشاگران این مجموعه تلویزیونی منتشر شد و بسیاری از مخاطبان و کارشناسان حوزه فیلم و سینما، بازیگری را نقطه قوت این سریال دانستند.
البته بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی بویژه توئیتر از شیوه صحبت کردن بازیگران در این سریال ایراد گرفته و جلوه دادن زبان کُردی به عنوان یک لهجه را از اشتباهات و نقاط ضعف سریال دانسته اند.
تعدادی از کاربران هم در پاسخ به ایراد وارد شده نظر دادند که چون این سریال در شبکه ملی پخش می شود باید به زبان قابل فهم برای همه تماشاگران باشد فقط می بایست قبل از پخش هر قسمت این نکته یادآوری می شد که زبان کُردی لهجه نیست و بازیگران این سریال برای فهم مخاطبان به این شیوه دیالوگ ها را بیان می کنند.
ولی کم توجهی به همین مساله موجب شد در بسیاری از کامنت ها و پست های موجود در شبکه های اجتماعی از زبان کُردی به عنوان لهجه نام برده شود این در حالیست که مقام معظم رهبری در سفر سال 88 به کردستان بیان فرمودند زبان کُردی سرمایه ملی است، لذا همه باید در راستای حفظ این سرمایه و عمل به فرمایش معظم له تلاش کنند که انتظار می رفت در این سریال این مهم مورد توجه بیشتری قرار می گرفت.
به منظور تحلیل و بررسی کارشناسی سریال «نون خ» با صمد وطن خواه از فیلمسازان کُرد و جلال نصیری هانیس دانش آموخته دکترای پژوهش هنر و کارشناس ارشد کارگردانی سینما گفتگو کردیم که شرح آن در ادامه آمده است.

** سریال نون خ روی بازیگران ملی می چرخد
صمد وطن خواه اظهار داشت: این سریال توانست در کل کشور بویژه مناطق کُردنشین مخاطبان زیادی را با خود همراه کند.
وی اضافه کرد: موافق برخی ایرادات این سریال که توسط عده ای گرفته می شود نیستم البته جای سوال است که منتقدان سریال چه میزان با کُرد و فرهنگ کُردها آشنایی دارند و آیا خود این افراد و خانواده هایشان به زبان کُردی صحبت می کنند و پوشش آنها لباس کُردی است که اینگونه اظهار نظر می کنند.
این فیلمساز کُرد با بیان اینکه اینگونه نقدها مغرضانه است، افزود: پخش این سریال از شبکه یک سیما و حضور بازیگران و هنرمندان استان های کرمانشاه، آذربایجان غربی و کردستان در آن، نقطه قوتی است و از این بابت از کارگردان و تهیه کننده این سریال باید تقدیر کرد.
وطن خواه گفت: این سریال نقطه عطفی در تولید و پخش سریال های تلویزیونی کشور است که در آن از پتانسیل هنری استان های کُردنشین استفاده شده است.
وی یادآور شد: هر سریالی نقاط قوت و ضعف هایی دارد و نون خ هم از این امر مستثنی نیست و به عنوان نمونه ایراداتی به یکی از سکانس های قسمت نهم این سریال که بازیگر کُرد در میان افغان ها قرار می گیرد، وارد است.
این فیلمساز کُرد اظهار داشت: افرادی که به نحوه صحبت کردن بازیگران در این سریال ایراد گرفتند به برنامه سازی و تولید محتوا در تلویزیون آشنایی ندارند و این اشخاص بیشتر کار سینمایی کرده اند.
وطن خواه اضافه کرد: تلویزیون مخاطب عام دارد و سینما مخاطب خاص، امکان تولید و اکران فیلم سینمایی با زیرنویس وجود دارد ولی در تلویزیون مخاطبان هیچگاه حوصله خواندن زیرنویس را ندارند و علاوه بر آن بخشی از جامعه مخاطب تلویزیون را هم میانسالان و بزرگسالانی تشکیل داده اند که از نعمت سواد بی بهره هستند.
وی افزود: سریال نون خ روی بازیگران ملی می چرخد و از بازیگران کُرد بیشتر برای پوشش داستان استفاده شده و دیالوگ های آنها هم بسیار کوتاه است که این از دیگر ایرادات وارده به این سریال است.

** تایید و بازتولید یکی از گفتمان های حاکم و رایج کشور در سریال نون خ
جلال نصیری هانیس اظهار داشت: با توجه به اینکه بیشتر قسمت های سریال را ندیدم، نقد و تحلیل جامع سریال مذکور ممکن نیست اما می توان چند نکته در ارتباط با فیلمنامه و اجرای سریال مطرح کرد.
وی با اشاره به اینکه کلید ورود به فیلمنامه عنوان فیلم است، افزود: عنوان این سریال یعنی «نون، خ» بر گرفته از قاعده نام اختصاری اختلاس گران چند سال گذشته اقتصاد ایران است با این تفاوت که نون خ شخصیت اصلی سریال، انسانی دلسوز، بی گناه و علاقه مند به همشهریان خود است که قربانی شایعه سازی های دیگران شده است.
این دکترای پژوهش هنر اضافه کرد: اگر با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان به این سریال نگاه کنیم به نظر می رسد این داستان تلاش می کند ماجرای انواع نام های اختصاری اختلاس های اخیر کشور را شبیه به داستان نون خ بازنمایی کرده و اصولا این ماجراها را داستان هایی بزرگنمایی شده معرفی کند، با این رویکرد می توان گفت این سریال در تایید و باز تولید یکی از گفتمان های حاکم و رایج در مورد این ماجراها است.
وی از دیگر نکات مربوط به فیلمنامه را مکان اتفاق افتادن داستان دانست و گفت: ماجرا در کردستان اتفاق می افتد، برای نخستین بار به صورتی جدی، امکان شنیده شدن یک داستان از کُردها به عنوان یکی از صداهای حاشیه کشور در شبکه ملی بوجود آمده و این اتفاق مبارکی است.

** معرفی لباس، فرهنگ و آداب و رسوم کردستان
این دکتری پژوهش هنر یادآور شد: ذکر چند نکته در این مورد حائز اهمیت است چرا که بسیاری از هموطنان، قطعا کردستان را از طریق سریال هایی این چنینی خواهند شناخت و مورد قضاوت قرار می دهند.
نصیری هانیس افزود: معرفی لباس، فرهنگ و آداب و رسوم کردستان به سایر هموطنان کشور عزیزمان ایران می تواند از نکات مثبت سریال باشد اما با وجود این نگاه مثبت باز می توان انتقاداتی به سریال وارد دانست از جمله اینکه در این سریال کردستان به یک روستا تقلیل یافته و بازنمایی می شود.
وی اضافه کرد: شغل اصلی مردم کردستان تولیدات کشاورزی معرفی شده و طوری به نظر می رسد که به اندازه کافی درآمد برای گذران زندگی همه از طریق کشاورزی وجود دارد در حالیکه به روایت آمار رسمی کشور، بیکاری این استان از میانگین کشوری بالاتر است.
این دکترای پژوهش هنر اظهار داشت: مردم کردستان به صورت روستاییان ساده ای بازنمایی می شوند که تحت تاثیر شایعات قرار گرفته و به راحتی دچار اشتباه می شوند.

**بازنمایی زبان کُردی به عنوان یکی از لهجه های زبان فارسی اشتباهی تاریخی است
نصیری هانیس بازنمایی زبان کُردی به عنوان لهجه را یکی از ایرادات اصلی این سریال اعلام کرد و گفت: زبان کُردی از لحاظ تاریخی زیر شاخه زبان های هند و اروپایی و زبانی مستقل از زبان فارسی است و بازنمایی آن به عنوان یکی از لهجه های زبان فارسی اشتباهی تاریخی است.
وی تاکید کرد: اگر چه علت این امر از سوی عوامل تولید فیلم بکارگیری زبان فارسی برای پخش سریال در سطح ملی است اما باید به نحوی به تفاوت زبان کُردی و فارسی اشاره می شد تا مخاطبان ناآگاه و عوام دچار اشتباه نشده و زبان کُردی را لهجه ای از زبان فارسی تلقی نکنند.
نصیری هانیس افزود: برای پرهیز از این همسان پنداری و حل این معضل، کارگردان می توانست با یک کپشن در هنگام شروع هر قسمت از سریال بیان کند که زبان مردم استان کردستان کُردی است و دلیل صحبت کردن شخصیت های داستان با زبان رایج و رسمی کشور بخاطر امکان فهم همگانی و حداکثری مخاطبان است.

** اشاره به پدیده آقازاده ها در این سریال
این دکترای پژوهش هنر اضافه کرد: نام خانوادگی شخصیت اصلی داستان یعنی خانزاده هم معنادار است، این نام از یک سو تداعی گر مساله اجتماعی دو قطبی ارباب و رعیتی است و از سوی دیگر به پدیده نوظهور آقازاده ها در سطح جامعه اشاره دارد.
وی افزود: از این منظر سریال در تلاش است چهره متفاوت از دید همگانی نسبت به این دسته از افراد جامعه ارائه دهد با این توضیح که نورالدین و پسر عمویش را به عنوان دو قطب متفاوت از این طیف معرفی کند و با محکوم کردن ضمنی نماینده تعدادی از آنها (خلیل با بازی حمیدرضا آذرنگ) بقیه را سالم، دلسوز و با انصاف معرفی کند که ناخواسته دچار بحرانی مالی شده اند.

** کارگردانی و استفاده از بازیگران استان های کُرد زبان نقطه قوت سریال نون خ
این دکترای پژوهش هنر با اشاره به اینکه سعید آقاخانی یکی از کارگردان های شاخص سریال های مناسبتی طنز در سطح کشور است، گفت: آقاخانی سابقه کارگردانی آثار پر مخاطبی چون زن بابا و خروس را در کارنامه دارد و از نقاط قوت سریال نون خ هم کارگردانی است.
نصیری هانیس اضافه کرد: آقاخانی که خود کُرد زبان و از بازیگران شاخص سینمای ایران است، در این اثر سنگ تمام گذاشته و اجرای کم نقصی را در زمینه کارگردانی ارائه داده است.
وی یادآور شد: شباهت تقریبا زیاد اجرای سریال نون خ به سریال پایتخت نیز می تواند تحت تاثیر مشاوره تنابنده یکی از دست اندرکاران اصلی سریال باشد.

** نقش ماندگار سعیدآقاخانی در سریال نون خ
این دکترای پژوهش هنر اظهار داشت: از لحاظ بازیگری، آقاخانی به خوبی از عهده ایفای نقش خویش برآمده و بازی او نقش نورالدین را به عنوان یکی از نقش های شاخص تلویزیون برای همیشه ماندگار کرد.
نصیری هانیس گفت: بازی آقاخانی، این شخصیت کُرد را بسیار دوست داشتنی جلوه داده که این یکی از نقاط شاخص سریال است و بازی سایر بازیگران حرفه ای مطرح و شناخته شده کشور نیز شاخص بوده و همراه و هم داستان با کلیت سریال است.
وی انتخاب بسیاری از بازیگران استان های کُرد زبان را از دیگر نقاط قوت این سریال اعلام کرد و افزود: حضور بازیگران توانمند عرصه طنز کردستان و کرمانشاه در تلویزیون ملی فرصت مغتنم و ارزشمندی است، بازی های قابل تامل و گاهی درخشان تعدادی از آنها می تواند مسیر را برای بازی در سایر تولیدات تلویزیون و سینما مهیا کند که این نیز از نقاط قوت کار کارگردان و تهیه کننده اثر است.
این دکترای پژوهش هنر ضمن تقدیر از فراهم کردن امکان شنیده شدن صداهای اقوام مختلف ایران در این سریال پیشنهاد کرد مدیران رسانه ملی در صورت تصمیم به ساختن برنامه هایی با محوریت اقوام، با کارشناسان شاخص زبان، فرهنگ و آداب و رسوم هر قوم مشورت کنند تا بتوان از فرصت این چنینی در راستای وحدت و انسجام ملی کشور با رعایت احترام به تفاوت ها نهایت بهره را برد.