بزرگنمايي:

عصر کرد - سنندج - نشریه توسعه و آینده پژوهی روز هشتم فروردین در مطلبی با عنوان منابع طبیعی، محیط زیست و توسعه پایدار به قلم بهرام نصراللهی زاده رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کردستان به تبیین تقش و جایگاه منابع طبیعی و محیط زیست در توسعه پایدار استان کردستان پرداخته است.
در این یادداشت آمده است: منابع طبیعی و محیط­ زیست به عنوان بستر اصلی همه فعالیتهای زیستی و اقتصادی از تنوع و گستردگی زیادی برخوردار بوده و این منابع از دیدگاه­های متفاوت حائز اهمیت هستند که بنابر مقتضیات اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی قابل بحث و بررسی است.
کثرت و تعدد این منابع برای تامین بسترهای اولیه فعالیت های اقتصادی و تداوم و توسعه این فعالیت ها و در نتیجه توسعه همه جانبه، توزیع و پراکنش آنها در سطوح مختلف جغرافیایی، استفاده بهینه، کارا و متعادل از این منابع، ضرورت صیانت و بهره­ برداری اصولی و متناسب با پایداری اکولوژیکی و در نتیجه پایداری اجتماعی، ملاحظات هویتی و تاریخی در بهره برداری و مدیریت این منابع، رعایت مؤلفه­های توسعه پایدار، مدیریت منابع تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر بر اساس راهبردهای ویژه، حفظ تعادل بین منابع طبیعی (جنگل ها، مراتع، پهنه­های آبی و...) و الزامات توسعه، بخصوص گسترش زیرساختها و تغییر کاربریها، لزوم رعایت اصول زیست­ محیطی به ویژه در توسعه سکونتگاه­ها و فعالیت های بزرگ اقتصادی و بسیاری موارد دیگر هر کدام از جنبه­های مهم این موضوع هستند.
مروری بر توسعه اقتصادی بخصوص از انقلاب صنعتی به بعد، حاکی از نقش بنیادین و حیاتی منابع طبیعی در شروع و استمرار فرایندهای بزرگ اقتصادی و زیستی بوده است و متأسفانه این فرایند با گسترش عرصه­های انسان­ ساخت و نابودی بسیاری از عرصه­های طبیعی و نیز استفاده نامتوازن از منابع طبیعی همراه بوده است و خاصیت خود ترمیمی زمین و خودپالایی آن که در طول میلیون­ها سال استمرار داشته بشدت در معرض آسیب و تهدید جدی قرار گرفته است.
این عدم تعادل بخصوص بعد از انقلاب صنعتی تشدید شده و بتدریج با افزوده شدن تبعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی، زمینه ­ساز گسترش عدم تعادل های ساختاری در بین کشورهای مختلف دنیا و چند بخشی شدن آن و تقسیم جهان به غنی و فقیر شده است.
اگر بنیان های علمی و اصول توسعه پایدار مشتمل بر عدالت اجتماعی، رشد اقتصادی و حفظ منابع زیست­ محیطی را بپذیریم و نتایج حاصل از فعالیت های اقتصادی را در سه سده اخیر در سطوح محلی، ملی و جهانی بررسی کنیم، متاسفانه باید بپذیریم که تاکنون نقش غالب بر بهره­ برداری بدون حد و مرز از منابع طبیعی بوده و رویکردهای عدالت اجتماعی و حفاظت زیست ­محیطی به صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته­اند.
هم­ اکنون هم در سطح جهان و هم در سطح ملی و محلی تبعات منفی این رویکردها منجر به گسترش عدم تعادل ها و افزایش شکاف طبقاتی میان جوامع و درون جوامع از یک سو و از بین رفتن بسیاری از اکوسیستم ها و تاراج منابع طبیعی شده است.
بنابراین تخریب کمی و زوال کیفی منابع طبیعی به عنوان مهمترین چالش های پیش­رو در قرن 21 مطرح است.
بر این اساس و با توجه به تجاربی که طی سه سده رشد و توسعه اقتصادی در دنیا حاصل شده باید به صورت جدی در همه برنامه­ها که به هر نحوی ضرورت دخالت در محیط زیست و منابع طبیعی را ایجاب می­کند، به صورت آگاهانه نسبت به مدیریت و حفاظت این منابع و بهره­ برداری اصولی و جلوگیری از هرگونه آثار غیرقابل بازگشت بر محیط زیست اقدام کرد تا ضمن دستیابی به اهداف رشد اقتصادی و عدالت اجتماعی، امکان ادامه فعالیت ارگانیک برای اکوسیستم های طبیعی فراهم شود.
استان کردستان به لحاظ تنوع اقلیمی، زمین­شناسی و خاک­شناسی همواره امکان شکل­ گیری زیست­ بومهای متنوع را فراهم کرده که امید می رود با مدیریت اصولی، امکان ادامه حیات و استمرار آنها ایجاد شود.
بر این اساس اکوسیستم های جنگلی زاگرس، تالابی، استپی شیب­دار، فرسایش یافته، استپی مرتعی، دشتی و تپه­ ماهوری با ارزش های خاص گیاهی، جنگلی و جانوری، زمین­شناختی و نیز فرهنگی وجود دارد.
همچنین بیش از 374 هزار هکتار جنگل طبیعی که عمدتا مربوط به گونه­های بلوط است و بیش از یک هزار و 414 هزار هکتار انواع مراتع در استان وجود دارد که متاسفانه از نظر کمی و کیفی در طول دوره­های گذشته به شدت در معرض تخریب و زوال بوده است.
مناطق حفاظت شده بیجار، بدر و پریشان و عبدالرزاق در کنار تالاب بین­المللی زریوار و منطقه حفاظت شده کوسالان و شاهو همچنین کوه­های مرتفع، تپه­ها و فلاتها، اقلیم متنوع و غنی، منابع آبهای سطحی و زیرزمینی، عوارض و ناهمواری های طبیعی از عمده ترین ذخایر طبیعی استان هستند.
استان کردستان با دارا بودن 2 درصد از مساحت کشور، 6 درصد رواناب ها و پنج درصد اراضی قابل کشت کشور را به خود اختصاص داده که از این مقدار 110 هزار هکتار (حدود 11 درصد) آن به صورت آبی مورد بهره ­برداری قرار می گیرد.
پتانسیل آب های سطحی استان چهار هزار و 755 میلیون متر مکعب و حجم کل مصارف از آب های سطحی معادل 494 میلیون متر مکعب است.
منبع: نشریه توسعه و آینده پژوهی