بزرگنمايي:

هر روز که ميگذرداخبار انتخابات حجم بيشتري را از فضاي رسانه هاي کشور اشغال ميکند و رسانه ملي نيز در کنار ديگر رسانه ها ميرود تا همچون ساير انتخابات گذشته با برنامه هاي متنوع و پخش مناظره هاي کانديداها برگ پرافتخار ديگري را به کارنامه خود اضافه و نقش خود را به عنوان رکن چهارم دموکراسي ايفا کند واساسا انتخابات با حضور رسانه ها و خصوصا سازمان صدا و سيما است که معنا پيدا ميکند .
در همين راستا به نظر ميرسد شايسته است در انتخابات يازدهمين دور رياست جمهوري نکاتي را بيش از گذشته مد نظر قرار دهيم چرا که معتقديم رسانه ها نقش بي بديلي در همه ابعاد کيفي و کمي انتخابات برعهده دارند و نبايد پرداختن به کميت و حضور پرشور مردم در انتخابات بر کيفيت موضوع سايه افکند . به عبارت روشن تر همانگونه که تعداد شرکت کنندگان و شرکت حداکثري در انتخابات ضربه سنگيني بر پيکر استکبار به شمار ميرود به طريق اولي انتخاب درست و انتخاب بهترين گزينه نيز اهميت و ارزش زيادي دارد تا جاييکه مي تواند کشور را به اوج قدرت و عظمت در عرصه هاي داخلي و خارجي برساند.
در اين نوشته بر آنيم تا به مواردي در جهت ارتقاء سطح کيفي حضوراحاد مردم در انتخابات اشاره کنيم و معتقديم رسيدن به اين مطلوب يعني پرداختن به کيفيي سازي انتخابات , نيازمند يک برنامه ريزي درازمدت و حساب شده است و در يک بازه زماني چند هفته اي عملا امکان پذير نمي باشد چرا که درونمايه و شالوده ارتقاء سطح کيفي حضور مردم در انتخابات توجه به فرايند آموزش است و آموزش في نفسه امري زمان بر و طولاني مدت است به همين منظور لازم است قبل از رسيدن به موعد رسمي تبليغات کانديداها , رسانه ملي نسبت به آماده سازي و ارائه بسته هاي آموزشي خود اقدامات لازم را به انجام رساند زيرا بعد از فراگير شدن تب انتخابات در فضاي کشور هر برنامه تلويزيوني و هر گونه اظهار نظر ميتواند دچار سوء تعبير و دلخوري افراد و جناح هاي ذيربط در انتخابات شود ولي اگر چنانچه رسانه ملي قبل از فراگير شدن حساسيت ها و حتي قبل از ثبت نام کانديدا ها برنامه و ارايش آموزشي ويژه انتخابات را در دستور کار خود قرار دهد ميتواند در کمال آرامش و به دور از سوء برداشت به رسالت و کارکرد آموزشي و آگاهي بخشي خود عمل نمايد .
در اينجا لازم است بار ديگر تاکيد شود فرايند آگاهي بخشي و ارتقاء سطح دانش سياسي مردم تفاوت آشکاري با ورود به عرصه تبليغات انتخاباتي دارد دقيقا به همين دليل است که رهبر معظم انقلاب نيز در بيانات خود رسانه ها را از ورود زودهنگام به عرصه تبليغات منع کرده اند ولي اين به معناي غفلت از زمينه سازي و ارائه آموزش هاي لازم براي ورود مردم در اين اتفاق مهم و سرنوشت ساز نيست .

رسانه و جامعه پذيري سياسي
جامعه پذيري سياسي ازموضوعات بسيار پر طرفدار علوم سياسي است که به دليل حساسيت آن در جوامع در حال توسعه در مورد آن صدها مقاله و کتاب منتشر شده است و موضوع اصلي آن بررسي مباحث مربوط به مشارکت افراد جامعه در فرايند اداره کشور و همراه شدن با سياست ها و تدابير حکومت است .
به طور خلاصه ميتوان گفت جامعه پذيري سياسي رمز بقا و مشروعيت نظام سياسي محسوب ميشود چرا که تنها از طريق جامعه پذيري سياسي است که افرادجامعه ارزشهاي حاکم بر نظام سياسي را ميپذيرند و در کنار حکومت به يک تعامل سازنده و اثر بخش دست مي يابند و اگر چنانچه حکومتي در اين عرصه ناموفق باشد ناگزير است که براي اجراي سياست ها ومنويات خود در زمينه هاي مختلف هزينه هاي گزافي را متحمل شود .
در همين راستا مشارکت در انتخابات , بارز ترين جلوه جامعه پذيري سياسي است و به طور قطع يک کنش سياسي محسوب ميشود که طبيعتا در دو طيف مشارکت فعالانه و مشارکت انفعالي ارزيابي ميشود . هرچه افراد جامعه از آموزش هاي بيشتري در حوزه موضوعات مرتبط با انتخابات بهرمند شده باشند دامنه اين مشارکت به سوي فعال بودن ميل ميکند و هر چه سطح سواد سياسي افراد کمتر و دانش آنها در حوزه مسائل مرتبط سطحي تر باشد دامنه اين مشارکت به سوي انفعال و رفتار منفعلانه سير ميکند .
رسانه ها در ايام انتخابات در جهت جامعه پذيري مردم و خصوصا جوانان داراي يک کارکرد آگاهي بخشي هستند که دايره شمول ان همه موضوعات مربوط به وظايف و حيطه اختيارات رئيس قوه مجريه را در بر ميگيرد و شايد به همين دليل است که رسانه را رکن چهارم دموکراسي ناميده اند زيرا رسانه ميتواند با ارتقاي سطح معلومات افرادجامعه , ميزان مشارکت آن ها رادر انتخابات و همه کنش هاي سياسي تقويت کند .
به همين خاطر به مواردي که رسانه ملي و ديگر رسانه ها ميتوانند درراستاي عمل به کارکرد آگاهي بخشي خود , ملت عزيز کشورمان را در بهترين انتخاب ياري نمايند به شرح ذيل اشاره ميشود:

معرفي شرح وظايف رئيس جمهور
به جرات ميتوان گفت هنوز بخش قابل توجهي از مردم کشور ما به درستي از شرح وظايف رئيس جمهور اگاهي لازم را ندارند و نميدانند رئيس قوه مجريه در اداره کشور از چه اختيارات و محدوديت هايي برخوردار است .همانطور که مطلع هستيد در کشور ما سازمان ها و نهاد هاي فراواني در قلمرو حکومت مشغول به فعاليت هستند که رئيس قوه مجريه به نسبت هاي مختلف در اداره اين قبيل سازمان ها ايفاي نقش ميکند و چه بسا سازمان هايي هم که اساسا هيچ ارتباط ارگانيکي با قوه مجريه ندارند وعملکرد آنها به حساب قوه مجريه نوشته ميشود.
شايد اين سوال مطرح شود که چه ضرورتي دارد که تک تک مردم با وظايف و حيطه اختيارات رئيس قوه مجريه آشنا شوند ؟ پاسخ اين سوال اين است که وقتي مردم نميدانند رئيس جمهور چه کاري قرار است انجام دهد چگونه ميتوانند فرد متناسب با آن وظايف را انتخاب نمايند ؟ آشنا کردن مردم با شرح وظايف رئيس جمهور در سطوح مختلف ميتواند از طريق رسانه ملي انجام شود و کوچکترين شائبه جهت گيري انتخاباتي نيز در آن وجود ندارد چرا که لازم نيست در اين برنامه ها از شخص خاصي اسم برده شود زيرا در اين قبيل برنامه هاي آموزشي ,رسانه در پي نقد عملکرد دولت هاي گذشته نيست اگر چه اين نيز در چارچوب انصاف و تقواي سياسي امري بلامانع است ولي اساسا در اين نوشته تاکيد ما بر فرايند آموزش آحاد جامه براي شرکت آگاهانه در يک رويداد عظيم است .
از سوي ديگر تشريح وظايف و مسئوليت هاي رئيس جمهور موجب ميشود افرادي که به اين منظور کانديد مييشوند از همان ابتدا با مردم يک فهم مشترک در مورد مسئوليت ها و محدوديت ها پيدا ميکنند و با علم به اين فهم مشترک گام در اين عرصه مي نهند .
شايان ذکر است عدم آشنايي با شرح وظايف رئيس قوه مجريه باعث ميشود برخي از مردم در ذهن خود مطالباتي را مطرح نمايند و همين انتظارات نادرست آن ها را در انتخاب بهترين فرد دچار خطا و اشتباه ميکند مضاف بر اين که اين انتظارات نا بجا باعث تشديد تالمات روحي افراد جامعه ميشود و از سوي ديگر فرد يا دستگاهي که در آن حوزه داراي مسئوليت مي باشد در حاشيه امن قرارگرفته و مورد بازخواست قرار نميگيرد .

برشمردن ويژگي هاي شخصيتي
ذکر شاخص ها و معرفي ويژگي هاي شخصيتي فرد مورد نظر براي اداره قوه مجريه از مهمترين مواردي است که لازم است رسانه ملي از زبان کارشناسان و نخبگان سياسي و حتي علماي حوزه علميه به ان بپردازد . اين ويژگي ها بايستي بصورت مبسوط مورد بررسي قرار گيرد و بکار بردن واژه هاي نخ نما و تکراري و کليشه اي بدون پرداختن به ابعاد و جزئيات آن فايده چنداني ندارد . هر يک از شاخص ها و ويژگي ها لازم است بصورت جداگانه و مبسوط تحليل شود و تاثير آن در اداره کشور گوشزد شود.
براي مثال اگر ميگوييم رئيس جمهور بايد تقواي سياسي داشته باشد توضيح و تفصيل اين عبارت نيازمند يک برنامه مستقل است و اين امري نيست که بتوان آن را در شب انتخابات مطرح کرد بلکه همانطور که اشاره شد بايد از مدتها قبل براي ان برنامه ريزي لازم صورت پذيرد . شايان ذکر است بي اطلاعي مردم از ويژگي هاي ضروري شخصيتي رئيس جمهور نهايتا منجر به انتخاب فردي ميشود که ميتواند در يک پيچ تاريخي , ضربات جبران ناپذيري به نظام و انقلاب وارد کند که جبران آن به سالها وقت و صرف هزينه هنگفت نياز دارد .گفتني است برخي از صفات اخلاقي در گذر زمان است که مجال خود نمايي پيدا ميکند ولي ميتوان با بيان شاخص ها مردم را در ارزيابي شخصيت افراد ياري کرد . در اين بخش ذکر مصاديق عملي و نمونه هاي تاريخي به خوبي ميتواند مردم را در تشخيص ويژگي هاي شخصيتي و تاثيرات اين ويژگي ها در اداره کشور راهنمايي کند .صفاتي مانند صداقت در گفتار , شجاعت , خلاقيت , رعايت نزاکت , پايبندي به اصول و سنجيده گويي همه از مواردي است که ميتواند در قالب هاي گوناگون مورد بحث علمي و کارشناسانه قرار گيرد.

شرح وظايف وزراي کابينه
امروزه در کشور هر يک از افراد جامعه به صورت مستقيم و غير مستقيم با چندين وزارت خانه در ارتباط هستند ولي از آنجاييکه از شرح وظايف اين وزارت خانه ها اطلاع کافي در دست نيست بسياري از مردم نميتوانند در تحليل مطالبات برحق خود و انتظارات رئيس قوه مجريه در خصوص وزارت خانه مورد نظر , به جمع بندي برسند .
به عبارت روشن تر درست است که مردم وزيران را انتخاب نميکنند و انتخاب آنها توسط رئيس قوه مجريه صورت ميگيرد ولي عملکرد وزيران در بخش هاي مختلف تجلي و آيينه تمام نماي وظايف رئيس قوه مجريه است . به عنوان مثال يک کشاورزي که در يک منطقه دورافتاده در مزرعه خود مشغول کشاورزي است بايد به درستي بداند که وزارت کشاورزي چه خدمات و سرويس هايي بايد به او ارائه کند و بعد از اينکه توسط رسانه ملي به درستي متوجه شد که چه حقوق و تکاليفي نسبت به وزارت جهاد و کشاورزي داشته و دارد آنگاه است که ميتواند در انتخاب گزينه بهتر با بصيرت و چشمي باز عمل کند .

آشناکردن مردم با مقوله "حقوق اساسي"
حقوق اساسي از شاخه‌هاي علم حقوق است که در آن به ساختار حکومت و روابط دولت با شهروندان پرداخته مي‌شود.
حقوق اساسي که حقوق سياسي نيز خوانده مي‌شود، کليه قواعدي است که وضع و شکل حکومت يک ملت را معين نموده و همچنين روابط متقابل قواي مزبور را بيان کرده و حدود آنها را نسبت به افراد ملت معلوم مي‌کند به زبان ساده تر کليه حقوق و تکاليف بين دولت و ملت در چارچوب حقوق اساسي قرار دارد و از آنجاييکه مردم در انتخابات رياست جمهوري ميخواهند شخصي را انتخاب کنند که قرار است مدافع بخشي از حقوق اساسي آنها باشد طبيعي است که در گام نخست بايد از کم و کيف اين حقوق اطلاع کافي داشته باشند .
هر يک از افراد جامعه از زماني که چشم به جهان باز ميکنند تا لحظه مرگ دست به گريبان اين حقوق هستند و در همه مقاطع سني نيازمند اطلاع از اين حقوق هستند به عنوان مثال وقتي در قانون اساسي موضوع بهداشت و درمان يا بحث آموزش رايگان مطرح ميشود اين بخشي از حقوق ملت است که بايد آن را از مسئولين امر مطالبه کنند .
همين مثال در تمامي ارکان جامعه ساري و جاري است و رسانه ملي بايد ملت را نسبت به حقوق اساسي خود مطلع نمايد تا ملت بتوانند تحليل درستي از عملکرد دولت هاي گذشته و انتظارات خود از دولت آينده داشته باشند .
شايان ذکر است مقام معظم رهبري در فرمايشات اخير خود در جمع مردم تبريز , در توصيه به مسئولين, رعايت "حقوق اساسي" ملت را متذکر شدند بنابر اين شايسته است در گام نخست اين حقوق اساسي به درستي و با شفافيت هر چه تمامتر توسط رسانه ها تشريح و تبيين گردد و ميتوان اين گونه نتيجه گرفت که ارائه آموزش هاي مربوط به انتخابات از مصاديق بارز و اصلي حقوق اساسي ملت به شمار ميرود و رسانه ها موظفند آشنا کردن ملت با حقوق اساسي خود را در اولويت اول خود در برنامه هاي شبکه هاي تلويزيوني و راديويي قرار دهند.

تبيين موضوع تفکيک قوا
تفکيک قوا ، اصلي در حقوق عمومي است که بر اساس آن براي جلوگيري از استبداد، حکومت به چند قوة جدا از هم سپرده مي شود. اين اصل ابتدا در غرب مطرح شد و بر نظامهاي سياسي تأثير اساسي گذاشت ، سپس در پي آشنايي دولتمردان و نخبگان کشورهاي اسلامي ، اين نظريه در اين کشورها نيز به اجرا گذاشته شد اگر چه به دليل سابقه دوهزارساله پادشاهي هنوز هم برخي ازمردم تمايل دارند که همه انتظارات و مطالبات خود را از يک نفروصول کنند ولي واقع امر اين است که در کشوراصل تفکيک قوا حاکميت دارد و هر يک از روئساي قوا لازم است دقيقا بر اساس شرح وظايف تصريح شده در قانون اساسي عمل کنند .
در قانون اساسي کشورمان استقلال قواي سه گانه از يكديگر تاکيد شده است به گونه اي که براساس اصل پنجاه و هفتم قانون اساسي: "قواي حاكم در جمهوري اسلامي ايران عبارتند از: قوه مقننه، قوه مجريه و قوه قضائيه كه زيرنظر رهبري بر طبق اصول آينده اين قانون اعمال مي گردند. اين قوا مستقل از يكديگرند.”
با وجود اهميت موضوع تفکيک قوا هنوز هم اگر در مباحث و گفت و شنود هاي مردم در محافل فاميلي وکوچه و بازار دقت کنيد به خوبي درميابيد که عامه مردم در بسياري از موارد شناخت درستي از شرح وظايف سه قوه و حيطه اعمال قدرت اين سه رکن ندارند و بعضا مطالباتي را از قوه مجريه مطرح ميکنند که اساسا جزء وظايف قوه مقننه است و بالعکس انتظاراتي از قوه مقننه و نمايندگان مجلس دارند که در حيطه اختيارات قوه مجريه است و نمايندگان مجلس نميتوانند در اين موارد ورود قانوني داشته باشند .
 به نظر ميرسد شفاف سازي و تبيين اين موارد ميتواند از يک سو به کاهش نارضايتي رواني جامعه و از سوي ديگر به درک و بينش مردم کشورمان و در نتيجه به ميزان مشارکت فعال در انتخابات کمک مستقيم نمايد . نکته قابل توجه اين که شفاف سازي موضوع تفکيک قوا و تشريح وظايف سه قوه به زبان ساده ميتواند زمينه مساعد براي فرافکني و فرار از مسئوليت برخي از سياستمداران و مسئولين را نيز از ميان بردارد .
در پايان ضمن آرزوي توفيق براي همه دست اندرکاران حوزه رسانه اميدواريم به واسطه روشنگري و آگاهي بخشي رسانه ها,انتخاباتي سرشار از شور و نشاط و توام با پيروزي خردمردان عرصه خدمت به ملت شريف ايران داشته باشيم .

محمد اسماعيلي دهقي
منبع: تابناک