بزرگنمايي:

عصر کرد - معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان با بیان اینکه تخریب جنگل‌های زاگرس در دو حوزه کیفی و کمی است، گفت: آنچه که تخریب کمی است در قالب آمار و مستندات قابل مشاهده بوده اما، تخریب کمی نگران کننده است، چراکه به دلیل تخریب جنگل‌ها و سرشت خاص گونه بلوط به عنوان گونه غالب جنگل های استان، سطح پایه جنگل‌های ما به طور میانگین از 8 متر به 7 متر کاهش یافته است. آمار نشان می دهد که طی دهه های اخیر جنگل های استان کردستان در خطر نابودی قرار گرفته است و مشکلاتی که در سایه این نابودی در حال رشد است غیرقابل گریز بوده به همین خاطر در میزگرد تخصصی ایسنا که به مناسبت روز ملی جنگل برگزار شد، با متولیان نگهداری و صیانت از جنگل تلاش شد تا علاوه بر بررسی ابعاد گوناگون چالش های پیش روی اراضی جنگلی استان، نسبت به لزوم پاسداری از منابع موجود تأکید کرد.
طاهر کرمی، معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، با تاکید بر اینکه تمام آحاد جامعه باید خود را به عنوان حافظان محیط زیست و منابع طبیعی قلمداد کنند، اظهار کرد: این مهم بدان خاطر است که در کل کره زمین دگرگونی‌هایی صورت گرفته که اثرات بحرانی مستقیم آن به زیست کره، نوسانات اقلیمی و صنعت باز می‌گردد.
وی با بیان اینکه کل مردم حاضر در کره خاکی تاثیرگذار در طبیعت هستند و موجباتی فراهم شده که زیست کره در منصه نابودی قرار گیرد افزود: ملاحظات زیست محیطی به ویژه در پروژه‌های عمرانی، بخش کشاورزی و سایر بخش‌ها، باید در اولویت کار قرار گیرد .
گونه غالب جنگلی کردستان «بلوط» است
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، با بیان اینکه در استان کردستان قریب به 374 هکتار جنگل طبیعی وجود دارد، گفت: این جنگل‌ها عمدتاً گونه‌های بلوط است .
وی با ذکر اینکه بلوط گونه‌ای کند رست و دیر زیست است، تصریح کرد: حدود 14 هزار بهره بردار جنگل در استان کردستان حضور دارند که به صورت مستقیم به جنگل‌ها وابسته بوده و امرار معاش آنان از طریق جنگل تأمین می‌شود.
کرمی در ادامه با ابراز تأسف از اینکه در طول چند دهه اخیر بهره برداری‌های بی رویه از جنگل‌ها صورت پذیرفته و جنگل‌ها رو به زوال است، خاطرنشان کرد: در حوزه جنگل اگر بتوان آنچه را که در حال حاضر وجود دارد حفظ کنیم، کاری بزرگ صورت می‌گیرد.
صیانت از جنگل تکلیفی جمعی است
وی با تاکید بر اینکه صیانت از جنگل یک تکلیف جمعی است، ادامه داد: اداره منابع طبیعی نیز در کنار مردم و سایر دستگاه‌های اجرایی در تلاش برای توسعه متناسب با اعتبارات تخصیص یافته است.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، با اشاره به اینکه در سال 1394 قریب به 2 هزار هکتار عملیات اجرایی در جنگل صورت پذیرفت، افزود: در راستای توسعه کمی نیز حول و حوش یک هزار هکتار جنگل توسعه داده شد .
وی با تاکید بر اینکه مراقبت، نگهداری و حفاظت از جنگل دارای اهمیت بسیاری است، تصریح کرد: این حفاظت باید به گونه‌ای تعریف شود که در قالب آن به این پرسش که انتظار ما از جنگل چیست؟ پاسخ دهد .
کرمی در بخش دیگری از سخنان خود با اعلام اینکه انتظاری که از پوشش جنگلی زاگرس وجود دارد «حفاظت از منابع آب و خاک» است، اظهار کرد: هیچ انتظار دیگری خارج از این چارچوب از جنگل‌های زاگرس معقول و منطقی نیست.
وی دلیل این امر را شکننده، دیررست، کند رشد و دیر زیست بودن گونه جنگل‌های زاگرس دانست و گفت: متاسفانه با وجود علم به این موضوع باز هم جنگل‌های زاگرس در خطر نابودی قرار گرفته‌اند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان با بیان اینکه تخریب جنگل‌های زاگرس در دو حوزه کیفی و کمی است، توضیح داد: آنچه که تخریب کمی است در قالب آمار و مستندات قابل مشاهده بوده اما، تخریب کمی نگران کننده است، چراکه به دلیل تخریب جنگل‌ها و سرشت خاص گونه بلوط به عنوان گونه غالب جنگل های استان، سطح پایه جنگل‌های ما به طور میانگین از 8 متر به 7 متر کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه این تنزل به دلیل تُنک شدن تراکم جنگل و دیر رشد پذیری بلوط بیشتر نمود یافته، خاطرنشان کرد: بحث جنگل‌های بلوط زاگرس، حفاظتی است چرا که باید جنگل‌های زاگرس به رسالت اصلی خود که همان حفظ آب و خاک است بازگرداننده شوند .
کرمی با اعلام اینکه کردستان تأمین کننده آب کشاورزی و شرب 8 استان دیگر است، افزود: این امر وظیفه صیانت از این گنجینه‌ها را صدچندان می‌کند .
وی با تأکید بر اینکه انجام این وظیفه توسط یک دستگاه اجرایی، شدنی نیست، ادامه داد: تمامی ساکنین این کره زیستی به عنوان بهربرداران از آن باید حفاظت را در اولویت کاری خود قرار دهند و مراقبت‌های ویژه را برای حفظ جنگل‌ها لحاظ کنند .
وی در ادامه گفت: جوامع محلی وابسته به منابع جنگلی باید فعالیت‌های اقتصادی دیگری که وابستگی به جنگل نداشته باشد را در پیش گیرند .
«انسان» مخرب‌ترین عامل نابودی جنگل‌ها
وی در ادامه با اعلام اینکه آتش‌سوزی که در جنگل‌های زاگرس صورت می‌پذیرد عمدتاً سطحی است، اظهار کرد: این جنگل‌ها پس از چند سال احیا می‌شوند .
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، مخرب‌ترین عامل تخریب جنگل را انسان دانست و گفت: بهره برداری‌های بی رویه که توسط 14 هزار بهره بردار محلی اتفاق می افتد تنش‌های زیادی را به حیات جنگل وارد کرده است .
وی گریزی به برنامه‌های پیش‌بینی شده منابع طبیعی برای کاهش تبعات و خطرات بهره برداری از جنگل‌ها زد و تصریح کرد: برنامه‌ها بهینه بوده و متناسب با ظرفیت جنگل‌ها تهیه و تدوین می شود.
کرمی با اشاره به اینکه تمامی عواملی که در تخریب جنگل سهیم هستند در کنار تأثیر اولیه دارای تبعات ثانویه نیز هستند، افزود: به عنوان مثال زمانی که آتش‌سوزی در جنگل رخ می‌دهد تخریب اقلیم صورت می‌گیرد و این تخریب بستری را برای گسترش آفات و امراض جنگل مهیا می‌سازد که در شرایطی که جنگل ضعیف شده است این امراض و آفات بسیار آسیب رسانتر خواهند شد .
وی آموزش و فرهنگ سازی از طریق رسانه، مدارس، مساجد، دانشگاه‌ها و دیگر مراکز آموزشی را نخستین گام برای حفظ جنگل دانست و یادآور شد: پروژه‌های عمرانی نیز باید با لحاظ کردن مسائل زیست محیطی در بحث احیا جنگل‌ها ورود پیدا کنند .
بهره برداری غیرقانونی ضربه مهلکی بر کالبد جنگل است
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه چوب نخستین محصول جنگل است، گفت: بهره برداری از چوب جنگل زاگرس ممنوع است.
وی افزود: بهره برداری از جنگل به علت وابسته بودن اقتصاد بومی به جنگل منجر به خلق ظرفیت‌های فرعی شده است .
کرمی با بیان اینکه ظرفیت‌های ثانویه جنگل، بالغ بر 40 محصول را در بر می‌گیرد، تصریح کرد: بهره برداری در سطح جنگل شامل 3 حوزه می‌شود که در فاز نخست بهره برداری از جنگل مطلقاً با کاهش سطح و واحد تعداد در سطح کاملاٌ ممنوع است که می‌توان از لاله‌های واژگون یادکرد که به دلیل کاهش جمعیت آن برداشت آن نیز تا زمانی که گونه در منطقه احیا شود ممنوع است.
وی دیگر دسته بهره برداری را بهره برداری مجاز مشروط دانست و توضیح داد: در این نوع بهره برداری در قالب طرح و برنامه تناوب بهره برداری انجام می‌گیرد که به منظور حفظ بقا بوده و بهره برداری در شرایطی صورت می‌پذیرد که میزان برداشت صدمه‌ای به اصل جنگ وارد نکند که این نوع بهره برداری را می‌توان به برداشت گیاهان خوراکی و دارویی تعمیم داد.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان افزود: مهم‌ترین محصولاتی که در نوع دوم بهره برداری در استان برداشت می‌شود شامل برداشت سالانه 30 تن سقز و برداشت 7 تا 8 تن کتیرا می‌شود که جوامع بهره برداران و عرصه بهره برداری آن مشخص است.
وی آخرین دسته بهره برداری را برداشت غیرقانونی دانست و آن را یک ضربه مهلک توصیف کرد و گفت: تبعات این نوع بهره برداری جبران ناپذیر است و بهره برداران آن کل افراد جامعه هستند که به دلیل این گستره وسیع عملاً هیچ ابزار و امکاناتی برای مقابله با این چالش وجود ندارد مگر اینکه تمامی ما احساس مسئولیت کرده و فکرها متحول شود.
کرمی، گریزی به نحوه بهره برداری نوع سوم زد و ادامه داد: پوشش گیاهی در زمان بهره برداری دستخوش تخریب توسط کل جامعه می‌شود به عنوان مثال در یک عصر جمعه بهاری زمانی که خانواده‌ها به دامن طبیعت می‌روند علاوه بر تخریب مکانی که در آن اسکان می‌گیرند، گونه‌های گیاهی زیادی را نیز برداشت کرده و یا از بین می‌برند.
وی با ابراز تأسف از اینکه متأسفانه فرهنگ سازی لازم در حوزه منابع طبیعی صورت نگرفته است، گفت: منابع طبیعی منبعی رایگان است و این امر منجر به غفلت از این گنجینه شده است.
وی با تأکید بر اینکه اگر بهره برداری اصولی صورت پذیرد، منابع طبیعی پاسخگو جمعیت کنونی خواهد بود، ادامه داد: باید فرهنگ سازی لازم در این خصوص صورت پذیرد.
66 هزار بهره بردار مستقیم از مراتع کردستان استفاده می‌کنند
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، در ادامه با اعلام اینکه سطح مراتع استان شامل یک میلیون و 444 هکتار است، افزود: 66 هزار بهره بردار مستقیم از این مراتع استفاده می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه 520 طرح مرتع داری و 375 تشکل در قالب تعاونی و نماینده بهره بردار در عرصه منابع طبیعی به آن مرتع واگذار شده است، اظهار کرد: برای 64 هزار بهره برداری پروانه کارت دامداری صادر شده.
کرمی با بیان اینکه طبق بررسی‌های صورت گرفته قریب به 2 میلیون و 500 واحد دامی در استان وجود دارد، هشدار داد: 372 واحد دامی در جنگل‌ها نیز فعال هستند و دو هزار گونه گیاهی در کردستان وجود دارد که عمدتاً علوفه‌ای، دارویی و یا خوراکی هستند.
وی با بیان اینکه عرصه‌های مرتع و جنگل کردستان ظرفیت نگهداری و چرای 2 میلیون واحد را دارد، گفت: حدود یک میلیون و 500 واحد دامی مازاد در دامی در استان وجود استان وجود دارد.
وی تصریح کرد: وضعیت کنونی مراتع، مهاجرت روستائیان به مناطق شهری و وضعیت اقتصادی نشان دهنده کاهش میزان دام است که به دلیل فقدان آمار رسمی به طور قطع نمی‌توان در این زمینه اظهار نظری کرد و به همین خاطر باید اطلاعات به روز شود تا بتوان به توازن بین میزان مرتع و دام رسید.
«جنگل‌های مشارکتی» تفکری مثبت در راستای حفظ جنگل‌هاست
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان بیان کرد: در طرح جنگل‌های مشارکتی، کسانی که منابع ملی را در اختیار دارند، اما اشتغال آنان از این طریق تأمین نمی‌شود، با حمایت اداره کل منابع طبیعی می‌توانند به ارائه طرح و آغاز فعالیت‌های اقتصادی در قالب جنگل‌های مشارکتی روی آورند، این امر علاوه بر نگهداری از مراتع، منبع درآمدی را نیز برای خانواده‌های بهره برداران فراهم می‌سازد.
وی با اعلام اینکه بالغ بر 90 درصد اراضی ملی سنددار و با نقشه و مستند هستند، گفت: در سنوات آتی تلاش خواهد شد تا این میزان به 100 درصد برسد.
کرمی با بیان اینکه تعریف اراضی ملی، مرتع و جنگل با هم متفاوت است، ادامه داد: اراضی ملی دارای سند است، اراضی مرتع یا می‌تواند اراضی ملی باشد یا اراضی که ویژگی چرای دام را داراست و اراضی جنگل نیز شامل اراضی است که بیش از یک درصد پوشش درختی داشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه برای کل اراضی ملی اسناد موجود است، تصریح کرد: ممکن است در برخی موارد تعارضاتی وجود داشته باشد که این مشکل با مراجعه به اسناد تاریخی و عکس‌های هوایی رفع و رجوع می‌شود.
توده‌های جنگلی بیانگر عقب نشینی جنگل است
وی تفسیر عکس‌های هوایی را بهترین روش برای تشخیص میزان تخریب اراضی جنگلی دانست و گفت: بر اساس اسناد موجود حتی آبیدر جنگل بوده است و این مثال گویای این خواهد بود که حدفاصل بین توده‌های جنگلی موجود در سطح استان نشان از عقب نشینی جنگل‌ها است اما چون تخریب جنگل تدریجی صورت می‌پذیرد، این نابودی برای یک نسل قابل لمس نیست.
به گفته کرمی در طول سال به طور معمول در جنگل و مرتع دو هزار متخلف موجود است که به مراجع قضایی معرفی می‌شوند.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، با بیان اینکه آسیبی که متخلفین حوزه منابع طبیعی به زیست کره وارد می‌کنند منجر به نابودی ثروتی می‌شود که در طول 50 تا 60 سال قابل جبران نیست، افزود: یک هزار و 800 روستا در استان کردستان وجود دارد با جمعیت 110 هزار خانواری بهره بردار که با یک حساب سرانگشتی می‌توان به گستره وسیع آسیب پذیر که تحت شعاع این جمعیت قرار دارد پی برد.
وی تصریح کرد: متأسفانه به دلیل توپوگرافی خاص منطقه، زمین‌های کشاورزی به قطعات کوچکی تقسیم شده است که اگر هر کدام از مالکان زمین‌های کشاورزی سالانه تعرضاتی را به زمین‌های منابع طبیعی داشته باشند، خطرات عدیده‌ای گریبانگیر اراضی ملی خواهد شد.
صیانت از جنگل با پای کار آمدن تمام مردم مقدور است
کرمی نخستین اقدام مقابله‌ای برای برخورد با این چالش را تغییر طرز دیدگاه و تفکر جامعه دانست و ادامه داد: اگر زاویه دید جامعه نسبت به حفاظت از منابع طبیعی تغییر نکند نتیجه حاصل نمی‌شود و قانونگذار صرفاً در برخورد با متخلفین می‌تواند عمل کند و به خوبی مبرهن است که برخورد قهری در این زمینه چندان مؤثر واقع نمی‌شود.
وی با تأکید بر اینکه در راستای صیانت از منابع طبیعی باید تمامی مردم پای کار باشند، خاطرنشان کرد: در تمام دنیا «مردم» حافظان اصلی منابع طبیعی هستند و جنگل بانی به تمامی اقشار جامعه تعمیم داده می‌شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی استان کردستان، پرداختن به موضوع صیانت و پاسداری از جنگل را مقدم بر تعمیر جنگل دانست و افزود: درختان حاضر در جنگ‌های سطح استان دارای قدمت زیستی بالغ بر 150 سال هستند که رشد نهال‌های آنها پیشینه‌ای به قدمت 150 ساله دارد.
وی در پایان توسعه را همراه با تخریب دانست و گفت: در صورت عدم تداخل منابع طبیعی بسیاری از مراتع جنگل‌ها تصرف می‌شد ولی این به تنهایی کارساز نبوده و باید فرهنگ صیانت از جنگل به عنوان یک امر بدیهی در زندگی مردم جاری و ساری شود.
تنش‌های وارد به جنگل، حیات آن را تهدید می‌کند
حمید غیاث الدین، رییس اداره جنگل داری و جنگل کاری اداره منابع طبیعی استان کردستان نیز در ادامه این میزگزد، با اشاره به اینکه بلوط یکی از گونه‌های غالب جنگل‌های کردستان است، گفت: این گونه غالب با توجه به کلیه تنش‌ها از آتش‌سوزی و زغال گیری گرفته تا عوامل محیطی از جمله ریزگردها و خشکسالی که هر ساله به این گونه وارد می‌شود، در خطر نابودی است.
وی افزود: عوامل تخریبی منجر شده است که سطح جنگل در حال کاهش باشد و رشد ارتفاعی جنگل متوقف و رشد قطری آن افزایش یافته که این اتفاق به ضرر حیات جنگل و اکوسیستم آن است.
رییس اداره جنگل داری و جنگل کاری اداره منابع طبیعی استان کردستان ، با تأکید بر اینکه رشد جنگل باید متناوب قطری و تاجی باشد، تصریح کرد: متأسفانه با توجه به تنش‌هایی که به جنگل تحمیل می‌شود، حیات آن به خطر افتاده و رشد آن با چالش جدی روبرو شده است.
زغال‌گیری از جنگل ممنوع است
وی با تأکید بر اینکه زغال‌گیری فعالیتی غیرقانونی است، ابراز تأسف کرد: متأسفانه با توجه به کمبود نیروی منابع طبیعی و اعتبارات موجود در کنار مشکلات معیشتی مردمان بومی نمی‌توان کنترل فراگیری را روی این موضوع داشت.
غیاث الدین، با ذکر اینکه اگر تمامی مردم در کنار هم باشند و مضاف بر آن دولت نیز اعتبارات و نیروی لازم برای حفاظت از جنگل‌ها را تأمین کند، می‌توان بخشی از مصیبت نابودی جنگل را جبران کرد، گفت: زمانی که از این مهم غفلت شود با تخریب درختان جنگل توسط کشاورزان بومی، جنگل به زمین کشاورزی تبدیل شده و در کنار آن به دلیل کاهش رشد درخت بلوط از 7 متر به 5 متر، کارکرد بیوژنتیکی جنگل از بین می‌رود.
وی بزرگترین عامل تخریب جنگل را انسان دانست و گفت: انسان با اقدامات مخرب خود منجر به نابودی و مرگ تدریجی جنگل می‌شود.
آموزش، نخستین گام صیانت از جنگلهاست
رییس اداره جنگل داری و جنگل کاری اداره منابع طبیعی استان کردستان، با بیان اینکه آنچه را که به عنوان راهکار می‌توان ارائه داد بحث آموزش و رسانه‌ای کردن جنبه‌های مختلف این تخریب است، اظهار کرد: منابع طبیعی در تلاش برای حفظ منابع پایه‌ای است که اگر بتوان وزارت منابع طبیعی و محیط زیست را تصویب کرد گام بزرگی در راستای حفظ محیط زیست ایران برداشته می‌شود که اگر این مهم محقق نگردد نمی‌توان انتظار اقدامات شایان توجه‌ای را داشت.
غیاث الدین، در ادامه با ذکر اینکه کاهش وابستگی بهره برداران به جنگل و راه اندازی پنل های خورشیدی برای کاهش استفاده از جنگل به عنوان منبع تأمین انرژی از جمله اقدامات اخیر در راستای حفاظت از منابع جنگلی است، خاطرنشان کرد: اگر تفکر حفظ منابع طبیعی در هر نهادی نهادینه شود می‌توان در حفظ جنگ‌ها تلاش کرد.
وی در پایان با تأکید بر اینکه دید زیست محیطی منجر به حفاظت از منابع طبیعی می‌شود، یادآور شد: باید فرهنگ سازی حفاظت از جنگل و نگهداری از آن از کودکی آغاز شود و هر شهروند خود را به عنوان حامی طبیعت و جنگل‌بان قلمداد کند