کردآنلاين- عبدالمحمد زاهدي پس از چند ماه در حالي سکان مديريت استان کردستان را بر عهده گرفت که حجم گسترده اي از مطالبات در سطح جامعه در خصوص انتصاب استاندار بومي وجود داشت اما با تلاش، تجربه و دانش مديريتي در حوزه هاي قومي و مذهبي، ايشان توانست در مدت کوتاهي اقشار مختلف جامعه کردستان را با برنامه هاي خود همراه سازد و پيداست به اين جمله که نماينده تمام مردم کردستان است اعتقاد دارد از همان ابتدا دغدغه هاي ايشان فساد اداري ، مساله قاچاق، توسعه نيافتگي مفرط استان، توجه به محيط زيست و .... بود بعد از دوسال از  عملکرد خود در استان بيشتر مي گويد هر چند در برخي موارد چندان راضي نيست اما پيداست در موادري به عملکردش مي بالد. مشروح گفتگوي پايگاه اطلاع رساني انسجام ملي با استاندار کردستان را در ذيل مي خوانيد:

 خودم را از مردم کردستان جدا نمي بينم

**بر اساس برآوردهاي ميداني، مردم کردستان از عملکرد شما در استان طي دو سال گذشته رضايت دارند چه مولفه ايي در اين موفقيت شما موثر بوده است؟

من قبل از خدمت در استان کردستان ، در دو استان معاون سياسي و در 4 استان نيز استاندار بودم و استان کردستان ششمين استاني است که در آنجا خدمت مي کنم واقعيت اين است در هر استاني که مشغول خدمت شدم خود را نماينده تمام مردم استان دانسته ام و من خودم را از مردم کردستان جدا نمي بينم.

تلاش من بر اين بوده است مطالبات مردم استان را در مراجع ذي ربط به جد پيگيري کنم و به دليل شناختي که از کردها و اهل سنت داشتم از نظر خودم در منطقه غريبه نبودم و کسي که در ذهنش اين باشد که غريبه است غريبانه هم رفتار مي کند بنابراين در ذهنم احساس غربت نکردم و غريبانه هم رفتار نکردم و مردم را از خودم و خود را هم جزيي از مردم دانستم.

شايد فاکتور مهمي که در اين مساله دخيل بوده اين واقعيت است که من پذيرفتم که مردم مطالباتي دارند که بايد به آن توجه شود و عقب ماندگي هاي مزمني منطقه دارد که بايد در جهت رفع آن تلاش شود و احساسم اين است که مردم اين واقعيت  را درک کرده اند که استاندار نماينده آنهاست و مسايل و مشکلات استان را دنبال و پيگيري مي کند و به خواسته هاي آنها توجه دارد.

به عبارتي به نظر من مردم استان کردستان احساس نمي کنند که اگر من بومي بودم چيزي بيشتر از اين دنبال مي کردم.

  در انتصابات مديران استاني هنوز با ايده آل فاصله داريم

**در آغاز کار در خصوص انتخاب مديران استاني شما عنوان کرديد که مديران بايد توسعه محور باشد آيا خواسته اي شما در انتخاب مديران محقق شده يا نه؟ چه ضعف هايي هست و برنامه خاصي براي بهبود اين وضعيت داريد؟

من به جد به دنبال توسعه استان کردستان هستم و اين را حق مردم مي دانم و معتقدم نسبت به استان هاي مرزي ما، در گذشته ها توجه جدي نشده است البته نمي توانيم بگوييم فقط در دوران جمهوري اسلامي اين امر اتفاق افتاده است بلکه قبل از انقلاب وضعيت خيلي بدتر بوده است و اتفاقا در جمهوري اسلامي توجه بيشتري به اين مناطق نسبت به سالهاي قبل از انقلاب شده است اما عقب ماندگي مفرط اين منطقه تا کنون جبران نشده و پا به پاي استان هاي ديگر پيش نرفته است. جنگ هم مزيد بر علت شده و اين عقب ماندگي مضاعف شده است.

متاسفانه علي رغم همه تلاشي که کردم انتصابات صد در صد در جهت توسعه استان باشد خودم معتقدم که اين امر انجام نشده  و اهداف من هنوز محقق نشده است. البته در اين امر عوامل مختلفي دخيل بوده که از مهمترين آن مي توان به مشکلات عديده ايي که استاندار در انتخاب و چينش نيروها در استان دارد، مي توان اشاره کرد.

در کشور ما درست است که استاندار عالي ترين نماينده دولت در استان است ولي در عمل آيا مي توان گفت اختياران صددرصدي در اين خصوص وجود دارد و بخصوص در انتخاب مديران عوامل متعددي دخيل هستند که به راحتي استاندار نمي تواند از تمام ظرفيت هايي که مد نظر دارد دراين راستا استفاده کند و بصورت صد در صد مديران مطلوب و مورد نظر خود را انتخاب کند.

 برخورد با فساد اداري بدور از جنجال هاي رسانه اي

**در بدو ورود از دو معضل اساسي سخن گفتيد يکي فساد اداري و ديگري مساله قاچاق، عملکرد شما در اين دو سال در اين دو حوزه ها چگونه بوده و چه برنامه ايي براي آينده داريد؟

در بحث فساد تلاش کرديم اقدامات ما در اين زمينه به دور از جنجال رسانه اي و هياهو انجام شود و مدارک زيادي هم در دستگاه هاي امنيتي و قضايي موجود هست که بخش قابل ملاحظه ايي از اموال دولتي بخصوص در بخش اراضي دولتي برگشته است اما در اين زمينه جنجال و تبليغات به پا نکرديم.

ما با همکاري کامل دستگاه قضايي و با هماهنگي و همکاري دستگاههاي ذي ربط در جاهايي که فساد اداري وجود داشت تا حدود بسيار زيادي برخورد کرديم و رويه ها اصلاح شد و برخي از نيروها هم تغيير کردند ولي به دلايلي سعي نکرديم اين مساله به رسانه ها کشيده شود.

البته هنوز هم مواردي هست که بايد پيگيري و حل شود که ان شاالله در آينده مساله فساد اداري تا حد قابل قبولي مرتفع خواهد شد.

  لزوم ساماندهي مبادلات مرزي در استان کردستان

 در مورد بحث قاچاق بايد عرض کنم در سفر اخير آقاي حقيقي رييس ستاد مرکزي مبارزه با قاچاق کالا و ارز به استان کردستان جلسات مستمر و عديده اي با حضور تمام عوامل و دستگاه هاي ذي ربط در اين خصوص داشتيم و ايشان ضمن بازديد از مرزهاي استان و جلسات خصوصي با مديران مربوطه اين مساله بررسي و مورد واکاويي قرار گرفت.

ما معتقد هستيم بحث مبادلات مرزي و مساله قاچاق در استان بايد ساماندهي شود و واردات و صادرات مرزي بايد کاملا قانونمند شود چون بخش عمده اي از زندگي مردم به اين مساله گره خورده و وابسته شده است و قطع يک باره اين مساله مشکلات عديده اقتصادي اجتماعي و حتي سياسي را ايجاد خواهد کرد.

به عبارتي نمي توان يکباره و يک شبه درآمد مردمي را که مدت مديدي است به کاري مشغولند و از اين راه گذران زندگي مي کنند حذف کرد و حل اين مساله بايد به تدريج و با روش هاي معقول انجام شود که عوارض اجتماعي و سياسي و اقتصادي کمتري داشته باشد.

يکي از روش هاي حل تدريجي مساله قاچاق مرزي قانونمند کردن اين مساله در مرزهاي استان است يعني مثلا مردم در ازاي وارد کردن کالاهاي مجاز به کشور از تسهيلاتي در اين خصوص بهره مند شوند که طرح جامعي در اين خصوص در حال بررسي و تهيه است که به ستاد مرکزي قاچاق کالا و ارز خواهيم فرستاد و ان شاالله با نهايي شدن و تصويب آن، مساله قاچاق در استان نيز مرتفع و مبادلات مرزي هم ساماندهي خواهد شد.

در اينجا لازم است تاکيد کنم براي قانونمند شدن امر مبادلات مرزي در استان کردستان ، تاسيس منطقه آزاد تجاري بانه و مريوان يک ضرورت است و اين مهم را يکي از اهرم هاي اصلي قانونمند کردن مساله قاچاق در استان مي دانم. 

 نگاه ما به کردستان توسعه محور است نه امنيت محور

 شما از بدو ورود به استان سعي کرده ايد نگاه تاريخي به مناطق مرزي بخصوص استان کردستان را تغيير دهيد و اين جمله شما که "صدها بار عمليات کور در کردستان نگاه ما به اين استان را امنيتي نخواهد کرد " در رسانه ها هم بازتاب داشت ناشي از اعتقاد قلبي شما به حذف اين نگرش به استان است و امروز خوشبختانه حتي در نقاط صفر مرزي امنيت کامل برقرار است و در سايه اين امنيت نيز مسايل مختلفي از جمله مساله ورود سرمايه هاي داخلي و خارجي در راستاي توسعه استان به الطبع رونق خواهد گرفت اما گويا دست هايي در کارند که اين امنيت خدشه دار شود. به نظر شما انگيزه اصلي نا امن جلوه دادن کردستان چيست؟

مشکلي که در کشور وجود دارد نگاه امنيتي است که در ساير مناطق کشور نسبت به کردستان وجود دارد تصور اکثريت مردم کشور اين است که کردستان منطقه اي امنيتي است که واقعا اين طرز تلقي و نگاه واقعي نيست و استان کردستان همچنان که مقام معظم رهبري فرمودند يک استان فرهنگي است و ظرفيت هاي فرهنگي و هنري بسيار بالاي دارد و به جرات مي توانم بگويم که کسي نيست که به استان کردستان سفر کرده باشد و از اين بابت يعني بحث امنيت استان و نوع رفتار مردم ناراضي برگشته باشد البته شايد حادثه براي ساير هموطنان در استان از قبيل تصادف رخ داده باشد که اين مساله جداي از بحث امنيت هست اما هيچ کسي، از مردم و بحث امنيت در استان ناراضي نيست و در اين زمينه مشکلي نداريم.

من بار ديگر تاکيد مي کنم نگاه ما به کردستان هرگز امنيتي نخواهد شد چون حساب مردم را از کساني که دنبال امنيتي کردن منطقه هستند جدا کرديم چرا که مردم در استان کردستان هيچ مشکلي ندارند و ما به عنوان حکومت نبايد نگاهي امنيتي به نقطه اي از کشورمان داشته باشيم اين نگرش غلط است و يکي از موانع اصلي توسعه نيز هست. حکومت فقط مسوول امنيت نيست در کنار امنيت مسووليت توسعه ، اقتصاد، فرهنگ ، بهداشت و درمان و رفاه مردم را نيز دارد.

نگاه ما به مردم هرگز امنيتي نخواهد شد اما قاطعانه مي گويم در مقابل کساني که بخواهند امنيت مردم را برهم بزنند و در صدد امنيتي کردن منطقه باشند نگاهمان امنيتي خواهد بود و به شدت با آنها مقابله خواهيم کرد.

 دشمنان مردم در صدد القاي نا امني در کردستان

 متاسفانه بعد از سفر اخير رييس جمهور و دولت به استان حرکت هايي در استان در حال شکل گيري است که در صدد نا امن جلوه دادن استان و القاي اين ناامني به افکار عمومي است که يکي از اين حرکت ها شايعه کودک ربايي در سنندج بود که در دو هفته اخير در افکار عمومي به اين شايعه دامن زده شد که اصلا صحت نداشت و من به شدت اين شايعه را تکذيب مي کنم چون بلاخره بايد کسي به مراکز ذي ربط مراجعه کرده و اين مساله را اعلام کند که حتي يک مورد در نه سنندج و نه در سطح استان هم نداشتيم متاسفانه در فضاي مجازي به اين مساله بيشتر دامن زده شد که همه آنها خلاف واقع بود و اين شايعه هاي بي اساس با هدف القاي نا امني در شهر و استان هدفي جز بر هم زدن امنيت منطقه نداشته و ندارد.

آنچه که مسلم است جريانات معاند نمي خواهند استان کردستان توسعه پيدا کند که هميشه آنها بتوانند از اين شعار براي جذب مردم استفاده کنند و از محروميت استان در راستاي اهداف خود بهره گيرند و در داخل استان هم افرادي ناخواسته درگير اين مساله شده و به آن دامن مي زنند.

القاي نامني در استان نقشه و طرح دشمنان مردم است و به هيچ وجه به نفع مردم نيست و خوشبختانه در مواجهه با اقشار مختلف مردم مي توان فهميد که با فهم و شعور بالاي سياسي کاملا اين مساله را درک کرده اند و متوجه هستند که امنيت براي توسعه و پيشرفت استان از اهميت بالاي برخوردار است و قطعا در دام و نقشه دشمنان نخواهند افتاد.

 حفظ هويت ملي در گرو دفاع از هويت اقوام ايراني

 مردم کردستان از لحاظ جمعيتي و قومي جزو استان هاي متکثر و متنوع قومي و مذهبي است و با توجه به سابقه فعاليت شما در حوزه اقوام و مذاهب آيا توانسته ايد اين مفهوم را در بين نهادها و دستگاه هاي سياسي و امنيتي از يک سو و عموم مردم از سوي ديگر نهادينه کنيد که تنوع و تکثر براي توسعه استان و کشور يک فرصت هست نه تهديد؟

من مثالي مي زنم، کشوري مثل ايران به کتابي شبيه است که اين کتاب فصل هاي مختلفي دارد که بهم مرتبط هستند ايران هم به تعداد اقوامش به تعداد پيروان مذهب و فرق و به تعداد پيروان اديانش فصل دارد آيا مي توانيم در انتخاب يک کتاب يک فصل از آن را ناديده يا حذف کنيم اين کتاب قطعا ناقص خواهد بود اين کتاب با اين فصل ها کامل هست ما براي حفظ هويت ايراني مان بايد تمام فصول اين کتاب را حفظ کنيم و براي حفظ هويت ايراني بايد هويت اقوام ايراني را حفظ کنيم نمي توانيم اين هويت را ناديده بگيريم و محدود کنيم چرا که با اين کار خود را محدود مي کنيم و بخشي از خودمان را ناديده مي گيريم و به نظر من خداوند حکمتي داشته که در سوره حجرات فرموده:" يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَڵقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ ۆ أُنْثي ۆ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً ۆ قَبائِڵ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ الڵّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ الڵّهَ عَليمٌ خَبيرٌ يعني اي مردم ، بي ترديد ما همه شما را از يک مرد و زن آفريديم، و يا هر فرد شما را از يک پدر و مادر خلق کرديم، و شما را قبيله هاي بزرگ و کوچک قرار داديم تا همديگر را بشناسيد" در واقع اراده خداوند بر اين بوده که مردم متفاوت باشند من معتقدم به تعداد انسان هاي روي زمين سليقه و فکر وجود دارد و خدا نيز نخواسته همه مثل هم باشند و وقتي اين خواست خدا نيست ما مي توانيم بگوييم ملت ايران بايد همه يه جور فکر کنند و يک جور حرف بزنند و يک جور لباس بپوشند. اين عملي نيست .

تنوع و تکثر در کشور ما ريشه در تاريخ طولاني دارد که اين مجموعه متنوع و متکثر هويت ملي ايران ما را در طول تاريخ شکل مي دهد با حفظ همه اين هويت ها ، هويت ايراني حفظ خواهد شد.

ما در استان مجموعه اي از اقدامات چون جشنواره اقوام ايراني در استان، جشنواره فرهنگي کردستان در تهران، جشنواره خوشنويسي کردي، تئاتر کردي، موسيقي کردي و لباس کرديرا در راستاي حفظ اين هويت قومي و ملي انجام داديم در جشنواره اقوام سنندج از 19 استان کشور اقوام و اقليت هاي مختلفي حضور داشتند و به نظر خودم کار بي نظيري در کشور انجام شد و کار سنگين  و با کيفيتي بود.

 اجرايي شدن برخي از اصول مسکوت مانده قانون اساسي

 در شوراي اداري استان اعلام کرديد که مفاد بيانيه اقوام و مذاهب دکتر روحاني يکي پس از ديگري در حال اجرايي شدن است ارزيابي شما از عملکرد دولت در دو سال گذشته در خصوص اقوام و اقليت ها  چيست ؟ به نظر شما دولت توانسته به وعده هاي خود در اين زمينه عمل کند.؟

بيانيه اقوام را مي توان در 3 موضوع کلي دسته بندي کنيم :

1- اجراي بخشي از قانون اساسي که تا به حال مسکوت مانده بود

2- استفاده از نيروهاي قومي و بومي گزيني در مشاغل و مناصب دولتي

3- توجه به فرهنگ و مقتضيات و آداب و رسوم

من در شوراي اداري استان عنوان کردم که عمل به اين مفاد نياز به زمان بيشتر دارد تا به تدريج عملياتي شوند چرا که برخي از اقدامات مستلزم انجام مقدماتي است که در ادامه بيشتر به آن خواهم پرداخت.

در خصوص اجراي بخشي از مفاد و اصول قانون اساسي بايد گفت که از مهر ماه امسال رشته زبان و ادبيات کردي در دانشگاه کردستان تدريس خواهد شد و در کنکور سال 94 اين رشته بعنوان يکي از رشته هاي دانشگاهي در دانشگاه کردستان دانشجو مي پذيرد و از اول سال تحصيلي جديد کلاس هاي زبان و ادبيات کردي تشکيل خواهد شد.

در اين راستا خبرگزاري جمهوري اسلامي بخش کردي خود را در سنندج داير کرد و کارهاي سخت افزاري آن اتمام شده و کار نرم افزاري آن در حال اجرايي شدن است.

همچنين در آموزش و پرورش هم يک کار کارشناسي در حال انجام است البته از سال تحصيلي آينده يکي دو درس که براي مقطع دبستان يا دبيرستان ديده شده که عملياتي خواهد شد اما مهمترين بخشي که نياز به کار کارشناسي دارد مساله زبان واحد و گويش واحد براي تدريس و آموزش هست که ما در زبان کردي گويش هاي مختلفي چون سوراني کلهري کرمانجي و ... داريم که تعين گويش خاص براي تدريس در مقاطع مختلف تحصيلي نيازمند کار کارشناسي نخبگان و پژوهشگران اين بخش است که بايد اين مهم انجام شود هر چند اين مساله شايد در سطوح آموزش عالي قابل حل باشد اما در مقاطع پايين مثل دبستان و راهنمايي نيازمند کار کارشناسي بيشتر است و اين در مورد همه مناطق قومي صادق است مثلا در لرستان لک داريم لر هم داريم و اگر زبان لري بنا باشد در مقاطع تحصيلي تدريش شود کدام گويش لري بايد تدريس شود لکي ،لري،  بروجردي، خرم آبادي، نوآبادي و... تنوع گويشي وجود دارد و نيازمند کار کارشناسي جدي است.

در خصوص بند اول اجراي فصولي از قانون اساسي اقدامات فوق در سه سطح آموزش و پرورش ،  آموزش عالي و در حوزه رسانه و خبرگزاري ايرنا انجام شده است.

 آغاز فرآيند بکارگيري نيروهاي اهل سنت در مديريت کلان ملي

 موضوع بعدي از بيانيه اقوام و مذاهب رييس جمهور بکارگيري نيروها و متخصصين بومي در مسووليت ها و مشاغل دولتي است اين امر از جمله مسايلي بود که نياز به زمان داشت البته در سطح استان خوشبختانه اکثريت نيروهاي ما از افراد بومي استان و از اهل سنت هستند و بخشي هم که غير اهل سنت هستند در واقع کرد هستند مثلا فرماندار شيعه هم اگر داريم کرد هست و در سطح ملي نيز خوشبختانه اين کار آغاز شده است با انتصاب اولين سفير کرد و اهل سنت اين کار شروع شده است و به نظر من راهي است که مي تواند در آينده مسيري را براي انتصاب نيروهاي اهل سنت در مشاغل و پست هاي کلان در سطح ملي بازتر کند.

 عملکرد قابل قبول دولت يازدهم در بخش فرهنگي

 در بخش سوم که بخش فرهنگ و آداب و رسوم فرهنگي است من مدعي هستم در کردستان بيش از حد انتظار به اين امر توجه شده است البته معتقد هستم بايد بيشتر از اين هم بايد توجه شود ولي واقعا من خودم در اين خصوص مايه گذاشتم و پاي کار بودم و در اول سال هم اختصاصا براي فعاليت هاي فرهنگي که عمدتا در راستاي توجه به فرهنگ منطقه است بودجه خاصي تخصيص داده مي شود.

در هفته اخير ما جشنواره اي به عنوان آواهاي محلي زرينه داشتيم که دو سال هست برگزار مي شود و من در اين دو سال حضور داشتم که استقبال بي نظير مردم از اين جشنواره ديدني بود. همچنين جشنواره ليلاخ در دهگلان برگزار شد که جمعيتي بالغ بر 20 هزار نفر در آن شرکت داشتند.

مشارکت مردم کردستان در کارهاي فرهنگي در خور توجه است در استاني که درآمد سرانه آن از نصف ميانگين کشوري کمتر است براي يک کنسرت 60 هزار تومان هزينه مي کنند و پشت در هم صف مي کشند اين عزم جدي مردم براي مشارکت در کار فرهنگي است که جاي تقدير دارد.

 دفاع شجاعانه دستيار ويژه رييس جمهور از مطالبات اقوام ، اديان و مذاهب

 ارزيابي شما از نقش دستيار ويژه رييس جمهور در امور اقوام و اقليت هاي ديني و مذهبي چيست؟

ايجاد دستياري ويژه رييس جمهور در امور اقوام و اقليت هاي ديني و مذهبي انتصاب خوب و به جايي بود اين امر نشان از توجه و عنايت ويژه رييس جمهور به مساله اقوام ، اديان و مذاهب کشور است چون ما در گذشته مشاور رييس جمهور در امور اهل سنت داشتيم که آقاي رييس جمهور دامنه شموليت و فعاليت اين بخش را گسترش داد و همه اقوام، اديان و مذاهب کشور را در داخل آن جاي داد و ساختار جديدي بنام دستياري ويژه در حوزه اقوام و اقليت ها شکل گرفته است و حجت الاسلام يونسي هم انصافا شجاعانه از مطالبات اقوام و مذاهب دفاع کرده است هر چند در اين مسير مشکلات و موانعي وجود دارد که اميدوارم با درايت دستيار ويژه و همکاري بيشتر دستگاه ها و نهادها بيش از پيش مرتفع شود.

 در استان کردستان به دنبال کادر سازي و پرورش نيرو هستم

 نيروي انساني متخصص مهمترين مولفه در بحث توسعه است که يک مدير مي بايست با تربيت نيروهايي کارآمد و جامع الاطراف زمينه را براي رويش کمي و کيفي نيروهاي متخصص در عرصه هاي مختلف فراهم کند در اين راستا من در استان کردستان به دنبال کادر سازي و پرورش نيرو هستم من اين تجربه را در ساير استان ها دارم که بسياري از نيروهايي که با من کار مي کردند در سمت هاي کلان تر چون سفير، معاون وزير و استاندار مشغول شدند و اين براين من مسرت بخش است. متاسفانه مديران در استان کردستان در گذشته کادرسازي نکرده اند يعني در يک سيستم چنانچه مديري را جابجا کنيم جايگزين مطلوب آن مدير در سيستم خيلي کم است هنر يک مدير کادرسازي مناسب در آن استان است هنر من اين است از يک استان که رفتم معاونين من بتوانند استاندار شوند اين متاسفانه در گذشته مغفول مانده و من درصدد هستم با کادر سازي مناسب اين نقيصه تا حدودي مرتفع شود.

ما کادر سازي را از سطوح پايين و از بخشداري ها آغاز کرديم که ان شالله در آينده بتوانيم در اغلب مناصب و پست هاي استان اين کادر سازي انجام شود تا کشور و استان کردستان در آينده بتوانند به نحو احسن از خدمات نيروهاي متخصص و کارآمد بهره مند شوند.

 ضرورت ارتباطي فر هنگي بين اقوام ايراني

 با توجه به تجربيات گذشته شما در خصوص مسايل قومي و مذهبي در نقاط مختلف کشور به نظر شما موانع اصلي تبديل شدن حقوق اقوام و اقليت ها به يک گفتمان ملي چيست  چون بزرگان ما در قانون اساسي همه حق و حقوق متناسب با اقوام و اقليت ها را ديده اند  به نظر شما چه موانعي وجود دارد که همه حقوقي را که در قانون اساسي هم آمده بپذيرند و رعايت بکنند و اين امر به يک گفتمان ملي تبديل شود؟

عوامل مختلفي در اين مساله دخيل هستند اما مهمترين مانع در اين زمينه فرهنگي است که در کشور بين اقوام ايراني با هم ارتباطي وجود ندارد يا بسيار کم است که اين ارتباط کم هم باعث عدم شناخت اقوام از همديگر و عدم درک درست هم مي شود به عبارتي کلمه " لتعارفو " در سوره حجرات در کشور ما هنوز محقق نشده است که اين اقوام همديگر را بشناسند و درک کنند بنابراين تا زماني اين شناخت را نتوانيم ايجاد کنيم اين مانع فرهنگي همواره مشکل ساز خواهد بود.

در واقع ما بايد موانع عدم شناخت اقوام از همديگر را برداريم و تلاش کنيم اين ارتباطات بيشتر شود و رسانه ها مي توانند در اين خصوص نقش جدي ايفا کنند که اقوام را به نقاط مختلف کشور بشناسند.در واقع در استان کردستان مهمترين هدف ما از برپايي جشنواره ها و همايش هاي فرهنگي ايجاد ارتباط بين قومي و شناساندن فرهنگ مردن استان به ساير نقاط کشور است.

عامل مهم ديگري که در اين زمينه دخيل هست مانع سياسي است در واقع اين موانع فرهنگي تبديل به يک موضع گيري سياسي مي شود به عبارتي در اغلب موارد عدم شناخت منجر به جهت گيري سياسي مي شود و اين براي کشور مفيد نيست.و بي اعتمادي به اقوام و مذاهب و اديان در کشور اغلب ناشي از عدم شناخت و عدم ارتباط فرهنگي است.